Φτώχεια και κοινωνική απομόνωση για τα άτομα με αναπηρία

Η ζωή των ατόμων με αναπηρία είναι γεμάτη δυσκολίες και η πραγματικότητα σκληρή όπως τη βιώνει το 10% του πληθυσμού της χώρας, η μεγαλύτερη κατηγορία ευάλωτων πολιτών.

Η Παγκόσμια Ημέρα Ατόμων με Αναπηρία γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 3 Δεκεμβρίου και καθιερώθηκε από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών (Ο.Η.Ε.), προκειμένου να αφυπνίσει και να ευαισθητοποιήσει τις κυβερνήσεις, τους οργανισμούς και τις κοινωνίες, για τα δικαιώματα και τις δυνατότητες των ατόμων με αναπηρία. Το 1ο Τακτικό Βαρόμετρο Δικαιωμάτων της ΕΣΑμεΑ καταγράφει τα εμπόδια στην καθημερινότητα, τον αποκλεισμό στην εργασία και τις οικονομικές δυσκολίες.

Προσβασιμότητα και κινητικότητα

6 στα δέκα 10 άτομα με αναπηρία ή/και χρόνιες παθήσεις αντιμετωπίζουν εμπόδια προσβασιμότητας στις δημόσιες υπηρεσίες, στις δομές υγείας, καθώς και στους δημόσιους, κοινόχρηστους χώρους.

Ειδικότερα, ως προς την εργασία, το 56% των μισθωτών ατόμων με αναπηρία/χρόνιες παθήσεις αντιμετωπίζει εμπόδια προσβασιμότητας στους χώρους εργασίας.

Αναφορικά με τα εκπαιδευτικά περιβάλλοντα, το 66% των φοιτητών/σπουδαστών/μαθητών αντιμετωπίζουν εμπόδια προσβασιμότητας.

Το 72% των ατόμων με αναπηρία που χρειάζεται υποστηρικτική τεχνολογία για να μπορεί να πλοηγηθεί στο διαδίκτυο, δεν την διαθέτει.

Το 51% των ατόμων που έχουν ανάγκη βοηθημάτων κινητικότητας απαντάνε ότι δεν τα διαθέτουν.

Το 63% όσων δηλώνουν ότι χρειάζονται αναπηρικό όχημα, δεν το διαθέτουν.

Εργασία

Το 82% των νέων 15-24 ετών και το 49,2% των ατόμων ηλικίας 25-34 ετών δεν έχουν εργαστεί ποτέ.

Στις ηλικίες 35 έως 54 ετών, μόνο το 44,3% του συνόλου των συμμετεχόντων με αναπηρία ή/και χρόνιες παθήσεις (ανεξαρτήτως σοβαρότητας της αναπηρίας) εργάζεται κατά το διάστημα αναφοράς.

Μόνο το 33% όσων αναφέρουν σοβαρή αναπηρία είναι ενταγμένο στην εργασία.

Βιοτικό επίπεδο και κοινωνική προστασία

Το 1/4 των ατόμων με αναπηρία/χρόνιες παθήσεις διαβιούν σε νοικοκυριά με συνολικό μηνιαίο οικογενειακό εισόδημα -εκτός των προνοιακών ενισχύσεων και επιδομάτων- το οποίο κυμαίνεται σε επίπεδα έως 600 ευρώ.

Το 75% των ατόμων με αναπηρία εκτιμάται ότι διαθέτει μηνιαίο διαθέσιμο ατομικό εισόδημα από 0 έως 675 ευρώ το μήνα. Το 50% των ατόμων με αναπηρία διαθέτει μηνιαίο ατομικό εισόδημα έως 385 ευρώ.

Το 25% των εκτιμάται ότι έχει μηνιαίο διαθέσιμο ατομικό εισόδημα από 0 έως 230 ευρώ.

1 στα 2 άτομα με αναπηρία αντιμετωπίζει μεγάλη δυσκολία κάλυψης των βασικών εξόδων στέγασης. Μόνο το 13,4% του δείγματος δεν αντιμετώπισε καμία δυσκολία στην κάλυψη

4 στα δέκα 10 άτομα με αναπηρία, επωμίζονται πρόσθετο κόστος διαβίωσης ανώτερο των 300 ευρώ ανά μήνα, προκειμένου να καλύψουν τις εξειδικευμένες ανάγκες της υγείας τους, ενώ το 1/5 αντιμετωπίζουν δαπάνες που υπερβαίνουν τα 500 ευρώ τον μήνα.

Ανεξάρτητη Διαβίωση

Αναφορικά με τις ανάγκες υποστήριξης στην καθημερινή τους διαβίωση: 4 στα 10 άτομα με αναπηρία αντιμετωπίζουν μεγάλη δυσκολία να ολοκληρώσουν καθημερινές ή συνήθεις δραστηριότητες χωρίς να λάβουν υποστήριξη ή βοήθεια από άλλο άτομο. Κάποια ή μικρή δυσκολία αντιμετωπίζει το 42,2% του δείγματος.

Ασφάλεια και Δικαιοσύνη

7 στα 10 άτομα με αναπηρία θεωρούν ότι δεν απολαμβάνουν την αποτελεσματική προστασία των νόμων και της δικαιοσύνης, σε περιπτώσεις που έρχονται αντιμέτωπα με παραβιάσεις των δικαιωμάτων τους.

4 στα 10 άτομα με αναπηρία αναφέρουν ότι κατά τα τελευταία τρία χρόνια έχουν βιώσει κάποιας μορφής βία ή παρενόχληση (σωματική, ψυχολογική, σεξουαλική ή άλλης μορφής).

Ποσοστό 4% του δείγματος κάνει αναφορά σε βιώματα σωματικής ή σεξουαλικής βίας, ενώ ποσοστό της τάξεως του 25% αναφέρει ότι έχει αντιμετωπίσει ψυχολογική/συναισθηματική βία.

Το 30% των θυμάτων βίας, αναφέρουν ότι η βία που έχουν δεχθεί, προήλθε από συγγενικά πρόσωπα ή πρόσωπα του κοινωνικού περιβάλλοντος, το 20,5% από το εργασιακό περιβάλλον, το 10,6% από προσωπικό δομών υγείας ή αποκατάστασης.

Το ¼ των ατόμων με αναπηρία που έχουν δεχθεί σωματική, σεξουαλική, ψυχολογική ή άλλη μορφής βία/παρενόχληση, δεν το έχουν αναφέρει σε κανέναν, ούτε έχουν καταγγείλει το περιστατικό στους αρμόδιους φορείς. Το 45% το έχουν αναφέρει σε μέλος της οικογένειας τους, το 28,3% σε φίλο/η, και μόνο το 12,8% έχουν απευθυνθεί στην αστυνομία.

ΒΑΣΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Η γνώση και η ενημέρωση των πολιτών αναφορικά με τα κατοχυρωμένα δικαιώματά τους και τα υφιστάμενα μέτρα και ρυθμίσεις που προάγουν την ισότιμη συμμετοχή τους στην κοινωνία, αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση για την εύρυθμη και αποτελεσματική λειτουργία ενός κράτους δικαίου. Τα ευρήματα καταδεικνύουν μια σοβαρή αποτυχία της ελληνικής πολιτείας να ανταποκριθεί στα στοιχειώδη καθήκοντά της απέναντι στους πολίτες, και δη στους πιο ευάλωτους, ακόμη και μέσα στο νεοφιλελεύθερο πλαίσιο του λεγόμενου «ελάχιστου κράτους». Αναδεικνύονται λοιπόν βαθιά θεσμικά ελλείμματα και χρόνιες αδράνειες, που αφήνουν τα πιο ευάλωτα μέλη της κοινωνίας εκτεθειμένα, όχι μόνο στον αποκλεισμό, αλλά και σε μια κατάσταση εκτεταμένης και καθημερινής ανασφάλειας.