Ένοπλες Δυνάμεις: Ο “χάρτης” μετάβασης στη νέα εποχή – 10 ερωταπαντήσεις για το νομοσχέδιο του υπ. Άμυνας

Σε δημόσια ηλεκτρονική διαβούλευση βρίσκεται από το βράδυ της Πέμπτης 20/11 το νομοσχέδιο του υπουργείου Εθνικής Άμυνας υπό τον τίτλο: «Χάρτης Μετάβασης των Ενόπλων Δυνάμεων στη Νέα Εποχή».

Το νομοσχέδιο περιλαμβάνει ρυθμίσεις για τη σταδιοδρομία και εξέλιξη αξιωματικών, μονίμων υπαξιωματικών και Επαγγελματιών Οπλιτών των Ενόπλων Δυνάμεων, μισθολογικές ρυθμίσεις για το στρατιωτικό προσωπικό των Ενόπλων Δυνάμεων, ρυθμίσεις αναδιοργάνωσης ακαδημαϊκής εκπαίδευσης των Ενόπλων Δυνάμεων, στρατολογία των Ελλήνων, την εθελοντική στράτευση γυναικών και άλλες διατάξεις.

Ένοπλες Δυνάμεις: 10 ερωταπαντήσεις για το νομοσχέδιο του υπ. Άμυνας

1.    Τι αφορά/περιλαμβάνει το νομοσχέδιο

Το νομοσχέδιο συμπληρώνει τη δέσμη πολιτικών που υλοποιούνται στο πλαίσιο της Ατζέντας 2030 και σχετίζονται με τον πυρήνα της μεταρρύθμισης, τα στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων. Ειδικότερα, αφορά στην ουσιαστική αξιοποίηση των ανθρωπίνων πόρων και τη μέριμνα για την εκπαίδευση, την καριέρα και την ευζωία τους.

Περιλαμβάνει το νέο βαθμολόγιο, το νέο μισθολόγιο, το νέο σύστημα της υπηρεσιακής σταδιοδρομίας των στελεχών, το νέο πλαίσιο ακαδημαϊκής εκπαίδευσης, τη νέα θητεία και εφεδρεία, την εθελοντική στράτευση των γυναικών, καθώς και ευρύτερες ρυθμίσεις για τη μέριμνα προσωπικού και υπηρεσιακά ζητήματα.

2.    Ποιους στόχους υπηρετεί

Η αναγκαιότητα προσαρμογής στις νέες συνθήκες και η δυνατότητα απόκρισης σε υπαρκτή, πολλαπλάσια σε μέγεθος, απειλή προϋποθέτει αλλαγές στη δομή και λειτουργία των Ενόπλων Δυνάμεων. Το νέο συμπαγές και ευέλικτο σχήμα της νέας Δομής Δυνάμεων (ήδη Β’ Φάση σε εξέλιξη) σε συνδυασμό με τα νέα οπλικά συστήματα (12ετές Εξοπλιστικό και προγράμματα ΕΛΚΑΚ) οφείλει να αξιοποιεί τις δυνατότητες του προσωπικού με βάση τις πραγματικές ανάγκες, ώστε να ενισχύσει ουσιαστικά τη μαχητική του ικανότητα, βελτιώνοντας, παράλληλα, τις συνθήκες διαβίωσής του.

Προς αυτή την κατεύθυνση το νομοσχέδιο στοχεύει στον εξορθολογισμό της οργανωτικής  δομής του προσωπικού, με τη θέσπιση νέου βαθμολογίου που θα αντιστοιχεί σε συγκεκριμένο καθηκοντολόγιο, και τον εκσυγχρονισμό του θεσμικού πλαισίου της υπηρεσιακής σταδιοδρομίας του με ένα σύγχρονο, αντικειμενικότερο και δικαιότερο  σύστημα αξιολόγησης και προαγωγών για τα στελέχη. Ταυτόχρονα, καθιερώνει ένα νέο μισθολόγιο, που αυξάνει σημαντικά τις αποδοχές του συνόλου των στελεχών, ανταμείβει τις θέσεις ευθύνης και εισαγάγει για πρώτη φορά επίδομα Διοικήσεως σε Αξιωματικούς και Υπαξιωματικούς. Επιπλέον, αναβαθμίζει την ακαδημαϊκή εκπαίδευση με ένα νέο πρόγραμμα σπουδών και την ανωτατοποίηση των παραγωγικών σχολών των υπαξιωματικών.

Οι Ένοπλες Δυνάμεις της χώρας χρειάζονται, εκτός από τον επαγγελματισμό των στελεχών τους, τον ικανό και άρτια εκπαιδευμένο στρατό των πολιτών.

Προς αυτή την κατεύθυνση το νομοσχέδιο θεσπίζει ένα νέο μοντέλο θητείας, με νέο πλαίσιο εκπαίδευσης και επιμόρφωσης των στρατευσίμων  και συγκροτεί ένα νέο, σύγχρονο μοντέλο εφεδρείας, ενώ, παράλληλα, προβλέπει τη δυνατότητα εθελοντικής στράτευσης γυναικών.

3.    Γιατί πρέπει να αλλάξει η υφιστάμενη Δομή του στρατιωτικού προσωπικού;

Η σημερινή ιεραρχική δομή του προσωπικού δεν ανταποκρίνεται στις ανάγκες ενός σύγχρονου στρατεύματος. Εξαιτίας πολλαπλών ευεργετικών διατάξεων τις προηγούμενες δεκαετίες, έχουν συσσωρευτεί πολλαπλάσιοι ανώτεροι αξιωματικοί από όσους προβλέπονται οργανικά, με αποτέλεσμα μια ανεστραμμένη ιεραρχική πυραμίδα που αποδυναμώνει τη λειτουργία των μονάδων και υπονομεύει την αποτελεσματικότητά τους. Ενδεικτικά, το 65% των αξιωματικών προέρχεται από Υπαξιωματικούς και ΕΠΟΠ/ΕΜΘ, με αποτέλεσμα η αναλογία αξιωματικών-υπαξιωματικών να είναι 1 προς 0,8 (Ταγματάρχες 6πλάσιοι από τους Επιλοχίες και 5πλάσιοι από τους Λοχίες, Συνταγματάρχες υπερδιπλάσιοι των λοχιών).

Το νέο νομοθέτημα αποκαθιστά τη λογική ιεραρχία, με σαφή διαχωρισμό αξιωματικών-υπαξιωματικών και αναλογία 1 προς 3, εισάγοντας ανώτατο όριο οργανικών θέσεων ανά βαθμό, κλάδο και κατηγορία προέλευσης και νέο σύστημα προαγωγών, όπου η ανέλιξη θα γίνεται μόνο για την κάλυψη των κενών προβλεπόμενων θέσεων.

Το νέο πλαίσιο σταδιοδρομίας υποκαθιστά το παρωχημένο και μη τυποποιημένο  (όπου το σύνολο σχεδόν των στελεχών προάγονταν με τη μέγιστη βαθμολογία) και εισάγει νέα βαθμολογική κλίμακα με αξιολόγηση σε προσδιορισμένα κριτήρια κατά τα διεθνή πρότυπα.

4.    Υποβαθμίζεται ο ρόλος των Υπαξιωματικών στις Ένοπλες Δυνάμεις με τις ρυθμίσεις του νομοσχεδίου;

Το νομοσχέδιο προβλέπει την αναβάθμιση των Υπαξιωματικών και τη θεσμική κατοχύρωση του ρόλου τους. Οι Υπαξιωματικοί αποκτούν διακριτή θέση, ενισχυμένες αρμοδιότητες και σαφές καθηκοντολόγιο, που αντιστοιχεί πλήρως στο νέο βαθμολόγιο των Ενόπλων Δυνάμεων. Στόχος είναι η προσαρμογή του ρόλου τους στην σύγχρονες ανάγκες λειτουργίας και επιχειρησιακής ετοιμότητας του Στρατεύματος.

Ειδικότερα, η αναβάθμιση του ρόλου τους συνίσταται:

-Στην ανωτατοποίηση των Σχολών Υπαξιωματικών, με την υπαγωγή τους στην ανώτατη βαθμίδα εκπαίδευσης και τις συνακόλουθες δυνατότητες που αυτή προσφέρει.

-Στην  καθιέρωση της συμμετοχής τους στα Συμβούλια Κρίσεων, με ρόλο εισηγητή για την αξιολόγηση-κρίση στελεχών και λήψη αποφάσεων για θέματα επιχειρησιακής βελτίωσης και εκπαίδευσης της κατηγορίας τους.

-Στη θέσπιση νέου επιδόματος διοικήσεως και αύξηση του αντίστοιχου επιδόματος ευθύνης Υπαξιωματικών, που αναγνωρίζει τη διοικητική και επιχειρησιακή τους συνεισφορά. Μέριμνα για μεταβατική υλοποίηση χορήγησης του επιδόματος ευθύνης σε όλα τα στελέχη προέλευσης ΑΣΣΥ.

-Στην πρόβλεψη εκπροσώπησής τους σε όλες τις βαθμίδες ιεραρχίας – καθηκόντων: δίπλα σε κάθε Ανώτατο Αξιωματικό θα υπάρχει Ανθυπασπιστής συνεργάτης, ακόμα και δίπλα στον Αρχηγό ΓΕΕΘΑ.

5.    Θα υπάρξει μεταβατική περίοδος στην εφαρμογή των ρυθμίσεων για τους Υπαξιωματικούς; Υπάρχει δυνατότητα για αποφοίτους της Σχολής Υπαξιωματικών να προαχθούν σε Αξιωματικούς;

Προβλέπεται μεταβατικότητα έως το 2045, όπου σταδιακά θα εκλείψει η δυνατότητα προαγωγής πάνω από το Βαθμό του Ανθυπασπιστή Διοικήσεως, ο οποίος θα αποτελεί τον ανώτερο βαθμό των Υπαξιωματικών.

Προβλέπεται δυνατότητα μετάταξης Υπαξιωματικών αποφοίτων ΑΣΣΥ που διαθέτουν πτυχίο ΑΕΙ σε Αξιωματικούς μετά το 14ο έτος υπηρεσίας (σε προκηρυσσόμενες από Γενικά Επιτελεία θέσεις) και δυνατότητα εισαγωγής στα ΑΣΕΙ με κατατακτήριες εξετάσεις στο 2ο έτος φοίτησης (έως 12%, αναπροσαρμοζόμενο κατ’ έτος)

6.    Θα λαμβάνουν λιγότερα χρήματα οι Υπαξιωματικοί; Τι προβλέπει το νέο μισθολόγιο;

Οι αυξήσεις αποδοχών θα είναι σημαντικές, σταθερές σε όλη τη σταδιοδρομία τους και με θετική επίδραση στη μελλοντική σύνταξή τους, απόρροια του νέου μισθολογίου και της αποσύνδεσης βαθμού από το μισθό. Για παράδειγμα ένας Ανθυπασπιστής με 16 έτη υπηρεσίας (προέλευσης ΣΜΥ 2009) θα δει ετήσια αύξηση εισοδήματος περίπου 3.200 ευρώ, ενώ αν μεταταχθεί στην κατηγορία «Α» μέχρι το τέλος της σταδιοδρομίας του (ως Ταγματάρχης το 2044) το συνολικό όφελος θα υπερβαίνει τα 80.000 ευρώ.

Το νέο Ειδικό Μισθολόγιο των Ενόπλων Δυνάμεων, το οποίο σε σημαντικό μέρος προκύπτει από εξοικονόμηση πόρων της Ατζέντας 2030, αποσυνδέει τον μισθό από τον βαθμό, κατανέμει δικαιότερα τους πόρους ανά κατηγορία και, κυρίως, συνδέει την αμοιβή με την ευθύνη και την απόδοση, καθιερώνοντας το Επίδομα Διοίκησης (150-400 ευρώ) και αυξάνοντας το Επίδομα Θέσης Ευθύνης.

Οι αυξήσεις αφορούν το σύνολο των στελεχών και κυμαίνονται από 13% έως 24%. Στις περιπτώσεις προσθήκης επιδομάτων παραμεθορίου, διοίκησης, ευθύνης οι καθαρές αποδοχές αυξάνονται σημαντικά (Ανθυπολοχαγός με 3 έτη υπηρεσίας σε παραμεθόριο 31,7%, Ταγματάρχης Διοικητής Υπομονάδας σε παραμεθόριο 24,4%, Κυβερνήτης Φρεγάτας 52,3%).

7.    Τι αλλάζει στην ακαδημαϊκή εκπαίδευση των Σχολών Αξιωματικών και Υπαξιωματικών;

Το πλαίσιο ακαδημαϊκής εκπαίδευσης αναβαθμίζεται συνολικά. Συστήνεται η Διοίκηση Ακαδημαϊκής Εκπαίδευσης στην οποία θα υπάγεται το σύνολο των Στρατιωτικών Σχολών (ΑΣΕΙ, ΣΣΑΣ, ΑΣΜΥ) για τον οριζόντιο συντονισμό των ακαδημαϊκών, ερευνητικών, οικονομικών  θεμάτων ΑΣΕΙ και την ολιστική αντιμετώπιση του ακαδημαϊκού Career Path.

Αναδιαμορφώνεται πλήρως το πρόγραμμα σπουδών των ΑΣΕΙ με νέες κατευθύνσεις ειδίκευσης, 5ετείς κύκλους σπουδών, πτυχία με προσδιορισμένο επιστημονικό αντικείμενο και τυποποίηση τίτλου σπουδών

Ανωτατοποιούνται οι Σχολές Υπαξιωματικών, με την υπαγωγή τους στην ανώτατη βαθμίδα εκπαίδευσης (ΑΕΙ-κατηγορία 6) και τις συνακόλουθες δυνατότητες που αυτή προσφέρει (πιστοποίηση ακαδημαϊκών προγραμμάτων, δυνατότητα απόκτησης μεταπτυχιακού τίτλου, δικαίωμα φοίτησης σε Ανώτατες Σχολές Αξιωματικών μέσω κατατακτήριων εξετάσεων).

8.    Ποιο είναι το νέο πλαίσιο για τη χορήγηση αναβολών και τι αλλάζει στη στρατιωτική θητεία;

Ο υπέρογκος αριθμός απαλλαγών για λόγους υγείας (30,000 μόλις την τελευταία τριετία) και ανυπότακτων (άνω των 36,000 σωρευτικά το 2025) επιβάλλουν τον εξορθολογισμό του πλαισίου χορήγησης. Προς αυτή την κατεύθυνση, αυστηροποιείται το πλαίσιο χορήγησης απαλλαγών για προβλήματα υγείας ψυχικής φύσης (έως και 5 έτη αναβολή κατάταξης με προσκόμιση γνωμάτευσης Επιμελητή Α’ ή Δ/ντή Δημόσιου Νοσοκομείου και τελική κρίση Ι5 μετά την λήξη της 5ετίας με την προσκόμιση γνωμάτευσης από ΚΕΠΑ) και το πλαίσιο χορήγησης αναβολών για κατοίκους εξωτερικού  (χορήγηση αναβολής σε όσους ήταν κάτοικοι εξωτερικού από τα 16 έως τα 19 έτη και έλεγχος διατήρησης ιδιότητας ανά τριετία), καθώς και αυτό εξαγοράς της θητείας (40ο έτος προς 1.500 € /μήνα με πρόβλεψη χρόνου μετάβασης).Επιπλέον, εξορθολογίζεται η διάρκεια αναβολής για λόγους σπουδών (ν+2 έτη για ΑΕΙ, 30ό έτος για υποψήφιους διδάκτορες, 22ο έτος για Σχολές Ανώτερης Επαγγελματικής Κατάρτισης) και προβλέπεται η δυνατότητα κατάταξης Πρωτόκλητων αμέσως μετά το τέλος της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και 9μηνη θητεία.

Αναφορικά με το νέο μοντέλο θητείας, προβλέπεται η Κατανομή του συνόλου των στρατευσίμων σε 4 ΕΣΣΟ (Φεβρουάριος, Μάιος, Αύγουστος, Νοέμβριος) αποκλειστικά στο Στρατό Ξηράς καταρχάς και με μετάταξη συγκεκριμένου αριθμού – ειδικοτήτων στο ΠΝ και στην ΠΑ. Η βασική εκπαίδευση θα διαρκεί 10 εβδομάδες και θα περιλαμβάνει εξομοιωτή βολών, χειρισμό DRONE και οριζόντιες δεξιότητες (Πρώτες Βοήθειες, Πολ. Προστασία). Θα ακολουθεί η Ειδική Εκπαίδευση  που θα διαρκεί 4 εβδομάδες και θα περιλαμβάνει, εκτός από τις 31 ειδικότητες, και  21 δεξιότητες στα Κέντρα Διά Βίου Μάθησης των Ενόπλων Δυνάμεων και, κατόπιν, 12 εβδομάδες επιχειρησιακή εκπαίδευση στις Μονάδες υψηλής Ετοιμότητας. Μετά τη συμπλήρωση 6 μηνών, παραμονή στην παραμεθόριο για όσους έχουν επιλέξει 9μηνη θητεία και μετάθεση πλησίον του τόπου συμφερόντων για όσους επιλέγουν 12μηνη θητεία.

9.    Τι αλλάζει στο θεσμό της Εφεδρείας;

Με στόχο τη συγκρότηση Σώματος 150.000 Ενεργών Εφέδρων θεσπίζονται: Η χρονική επέκταση της εφεδρείας έως το 60ο έτος (από το ισχύον 55ο),  η ενοποίηση με το  δυναμικό εφεδρείας  της Εθνοφυλακής, η αξιοποίηση του δυναμικού των υπηρετησάντων οπλιτών θητείας στις Ειδικές Δυνάμεις με τη δημιουργία Μοίρας Εφέδρων Καταδρομών  στη Ρεντίνα και στον Ασπρόπυργο, η δυνατότητα ένταξης στο θεσμό του Ενεργού Εθελοντή Έφεδρου με ηλεκτρονική υποβολή δήλωσης επιθυμίας πριν και μετά την απόλυση.

Οι προσκλήσεις θα πραγματοποιούνται μια φορά ανά τριετία για τους Εφέδρους Ενεργών Μονάδων στις κατεχόμενες Ειδικότητες-Δεξιότητες και σε όπλα νέας τεχνολογίας. Οι μετεκπαιδεύσεις και ασκήσεις θα πραγματοποιούνται με μαζική πρόσκληση του συνόλου των ενταγμένων εφέδρων σε σχέδια επιστράτευσης ολόκληρων Σχηματισμών και σε Μονάδες πλησίον αστικών κέντρων, ενώ, παράλληλα, προβλέπεται αξιοποίηση της τοπικής εφεδρείας και μέσω μετοικεσιών σε Μονάδες Έβρου και Νήσων Αν. Αιγαίου και ΕΛΔΥΚ. Τέλος, προβλέπεται η παροχή κινήτρων, όπως η δυνατότητα νοσηλείας σε στρατιωτικά νοσοκομεία και η πρόσβαση σε Στρατιωτικά Πρατήρια και λαμβάνεται μέριμνα για την εξασφάλιση εργοδοτικών διευκολύνσεων για το χρόνο απουσίας από την εργασία.

10. Οι γυναίκες θα έχουν τη δυνατότητα να στρατευθούν;

Με πιλοτικό στόχο τη στράτευση 200 γυναικών το 2026 προβλέπεται 12μηνη θητεία για γυναίκες από 18 έως 26 ετών. Η βασική εκπαίδευση θα πραγματοποιείται στο Κέντρο Εκπαίδευσης Υλικού Πολέμου στη Λαμία, θα ακολουθεί η χορήγηση ειδικότητας ή δεξιότητας και κατόπιν η μετάθεση πλησίον του τόπου συμφερόντων.

Επιπλέον, προβλέπονται η δυνατότητα επιλογής ως Δόκιμου Εφέδρου Αξιωματικού και ο καθορισμός μηνιαίας αποζημίωσης. Θεσπίζονται κίνητρα, όπως η πρόσβαση σε Νοσοκομεία, Λέσχες, Στρατιωτικά Πρατήρια, η αναγνώριση του χρόνου θητείας ως προϋπηρεσία, η μοριοδότηση από τον ΑΣΕΠ  για πρόσληψη ως ΕΠΟΠ και η κατά προτεραιότητα πρόσληψη ως πολιτικό προσωπικό στο Υπουργείο Άμυνας (νοσηλεύτριες, βρεφονηπιοκόμοι, διοικητικό προσωπικό κλπ).

Σε μια περίοδο όπου η χώρα αντιμετωπίζει απειλή με πόλεμο από γειτονικό κράτος αλλά και σε μία περίοδο γεωπολιτικών αναταράξεων η μεταρρύθμιση Δένδια για τις  Ένοπλες Δυνάμεις με πραγματικά δεδομένα είναι πράξη ευθύνης για μία ισχυρή αποτρεπτική ικανότητα με στόχο την υπεράσπιση της κυριαρχίας και των κυριαρχικών δικαιωμάτων.

Για πρώτη φορά μετά από δεκαετίες, το προσωπικό – αξιωματικοί, υπαξιωματικοί και στελέχη των ΕΔ αποκτούν ένα πλαίσιο σταδιοδρομίας, εκπαίδευσης και αμοιβών που αντανακλά την πραγματική αξία και την αποστολή τους.

Πρόκειται για μια μεταρρύθμιση που αποκαθιστά την αξιοκρατία, αναβαθμίζει τον ρόλο των στελεχών και επενδύει ουσιαστικά στη δύναμη που αποτελεί τη ραχοκοκαλιά του Στρατεύματος.