Ηalloween: Από πού προέρχεται και πώς προέκυψε το έθιμο – Γιατί στην Ελλάδα κόβουμε κολοκύθες

Το Halloween, η γιορτή που συνδέεται άρρηκτα με τρομακτικές μεταμφιέσεις και ζαχαρωτά, δεν είναι μια απλή αμερικανική μόδα, αλλά ένα έθιμο με ρίζες που χάνονται στα βάθη της ιστορίας. Η νύχτα της 31ης Οκτωβρίου αποτελεί την εξέλιξη μιας αρχαίας γιορτής, του κέλτικου Samhain.

Οι Κέλτες, που ζούσαν πριν από 2.000 χρόνια κυρίως στις περιοχές της σημερινής Ιρλανδίας, του Ηνωμένου Βασιλείου και της Βόρειας Γαλλίας, γιόρταζαν την 1η Νοεμβρίου το Νέο Έτος.

Η παραμονή, το Samhain (που σημαίνει «τέλος του καλοκαιριού»), σηματοδοτούσε το τέλος της συγκομιδής και την έναρξη του σκοτεινού, κρύου χειμώνα, μια εποχή που συνδεόταν με τον θάνατο.

Η κεντρική τους πεποίθηση ήταν ότι τη νύχτα του Samhain, τα όρια ανάμεσα στον κόσμο των ζωντανών και των νεκρών θόλωναν. Πίστευαν ότι τα φαντάσματα των νεκρών επέστρεφαν στη γη.

Για να εξευμενίσουν αυτά τα πνεύματα, οι Κέλτες άναβαν μεγάλες φωτιές, φορούσαν στολές από δέρματα ζώων και έκαναν προβλέψεις για το μέλλον.

Αργότερα, όταν η χριστιανική επιρροή επεκτάθηκε, η Εκκλησία καθιέρωσε την Ημέρα των Αγίων Πάντων (All Saints’ Day ή All Hallows) την 1η Νοεμβρίου. Η παραμονή της ονομάστηκε All Hallows’ Eve (Παραμονή όλων των Αγίων), φράση που με τον καιρό εξελίχθηκε στη λέξη Halloween.

Το έθιμο της σκαλιστής κολοκύθας

Το πιο αναγνωρίσιμο σύμβολο του Halloween είναι αναμφίβολα η σκαλιστή κολοκύθα, γνωστή ως Jack-O’-Lantern (Φανάρι του Τζακ). Η προέλευση αυτού του εθίμου εντοπίζεται στον ιρλανδικό μύθο του Τσιγκούνη Τζακ (Stingy Jack).

Σύμφωνα με τον θρύλο, ο Τζακ, ένας πονηρός και μέθυσος αγρότης, κατάφερε να εξαπατήσει τον Διάβολο δύο φορές.

Ως αποτέλεσμα, όταν πέθανε, δεν έγινε δεκτός ούτε στον Παράδεισο λόγω της αμαρτωλής του ζωής, ούτε στην Κόλαση, καθώς ο Διάβολος δεν του επέτρεπε την είσοδο.

Για παρηγοριά, ο Διάβολος του έδωσε μόνο ένα αναμμένο κάρβουνο για να φωτίζει τον δρόμο του στο σκοτάδι μεταξύ των δύο κόσμων. Ο Τζακ τοποθέτησε το κάρβουνο μέσα σε ένα γογγύλι (turnip) που είχε σκαλίσει για να μην καίγεται και περιπλανιέται έκτοτε στη Γη.

Όταν οι Ιρλανδοί και Σκωτσέζοι μετανάστες έφεραν τα έθιμα στις ΗΠΑ τον 19ο αιώνα, αντικατέστησαν το γογγύλι με την κολοκύθα, η οποία ήταν άφθονη και ευκολότερη στο σκάλισμα, δίνοντας έτσι τη σημερινή μορφή στο Jack-O’-Lantern. Σκοπός του, αρχικά, ήταν να διώχνει τα κακά πνεύματα.

Γιατί στην Ελλάδα κόβουμε κολοκύθες

Οι Έλληνες υιοθετούμε το έθιμο της κολοκύθας ως μέρος του παγκόσμιου pop culture φαινομένου του Halloween.

Το σκάλισμα της κολοκύθας, όπως και οι μεταμφιέσεις, εισάγονται ως μια ευκαιρία για διασκέδαση, δημιουργική απασχόληση και θεματικά πάρτι, χωρίς να συνδέονται με αρχαίες θρησκευτικές ή παγανιστικές πεποιθήσεις.