Τα “αγκάθια” και οι ασάφειες στο σχέδιο Τραμπ – Πώς θα αντιδράσει η Χαμάς;

Ως μία μέρα που θα μπορούσε να φέρει “αιώνια ειρήνη στη Μέση Ανατολή” περιέγραψε τη Δευτέρα 29/9 ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ, παρουσιάζοντας το σχέδιό του για τον τερματισμό του πολέμου στη Γάζα.

Όπως σχολιάζει το BBC, αν και η δήλωση Τραμπ εμπεριέχει ίχνη υπερβολής, η πρόταση 20 σημείων που ανακοινώθηκε στον Λευκό Οίκο κατά τη συνάντηση του προέδρου των ΗΠΑ με τον Ισραηλινό πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου, αποτελεί σημαντικό διπλωματικό βήμα.

Σύμφωνα με την ανάλυση του BBC, το εν λόγω σχέδιο σηματοδοτεί τη μετατόπιση της θέσης της κυβέρνησης Τραμπ για το μεταπολεμικό μέλλον για τη Γάζα και αυξάνει την πίεση της Ουάσιγκτον σε όλες τις πλευρές να αποδεχθούν μία συμφωνία.

Βέβαια, το αν ο πόλεμος στη Γάζα θα τερματιστεί άμεσα, θα εξαρτηθεί από το εάν τόσο ο Νετανιάχου όσο και η ηγεσία της Χαμάς βλέπουν μεγαλύτερα κέρδη στο τέλος του πολέμου παρά στη συνέχισή του, επισημαίνει το βρετανικό μέσο.

Ο Μπενιαμίν Νετανιάχου, πλάι στον πρόεδρο των ΗΠΑ, δήλωσε ότι το Ισραήλ αποδέχτηκε τα 20 σημεία του Τραμπ, παρόλο που σύμμαχος στην ακροδεξιά πτέρυγα του συνασπισμού του είχε ήδη απορρίψει κάποια από αυτά.

Πάντως, η αποδοχή του σχεδίου του Τραμπ από πλευράς Νετανιάχου δεν σημαίνει αυτόματα τερματισμό του πολέμου, καθώς εσωτερικοί του αντίπαλοι επισημαίνουν ότι δεν θα προχωρούσε σε συμφωνία εάν αυτή έθετε σε κίνδυνο την πολιτική του επιβίωση.

Όσον αφορά στη Χαμάς, προς το παρόν δεν υπάρχει σαφής απάντηση στην πρόταση Τραμπ. Στέλεχος της Χαμάς, νωρίτερα, υπαινίχθηκε στο BBC ότι οι όροι σε μεγάλο βαθμό δεν διασφαλίζουν τα παλαιστινιακά συμφέροντα και ότι η οργάνωση δεν θα δεχόταν κανένα σχέδιο που δεν εγγυάται την αποχώρηση του Ισραήλ από τη Γάζα.

Σύμφωνα με την ανάλυση του βρετανικού μέσου, η πρόταση μπορεί να μην είναι αρκετή για να επιτύχει την πρόοδο που σαφώς επιθυμεί ο Τραμπ, καθώς περιλαμβάνει «αγκάθια» για την πολιτική ηγεσία τόσο του Ισραήλ όσο και της Χαμάς.

Υπάρχει επίσης αρκετή ασάφεια στο σχέδιο, που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί από τη μία πλευρά (την Ισρααηλινή που το έχει αποδεχτεί) για να το σαμποτάρει στην πορεία, κατηγορώντας την άλλη πλευρά για το ναυάγιο των διαπραγματεύσεων. Και αν συμβεί αυτό, είναι σαφές το πού θα σταθεί η κυβέρνηση Τραμπ: στο πλευρό του Ισραήλ, σχολιάζει το BBC.

Υπενθυμίζεται ότι ο Ντόναλντ Τραμπ ξεκαθάρισε στον Νετανιάχου ότι αν η Χαμάς δεν συμφωνήσει με την πρόταση, τότε θα έχει την «πλήρη υποστήριξη της Αμερικής για να κάνει ό,τι θα έπρεπε να κάνει».

Αν και ο Αμερικανός πρόεδρος το παρουσίασε ως συμφωνία, στην πραγματικότητα πρόκειται για πλαίσιο για περαιτέρω διαπραγματεύσεις. Αυτό απέχει πολύ από το είδος του λεπτομερούς σχεδίου που απαιτείται για τον τερματισμό του πολέμου, σχολιάζει το BBC.

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Τραμπ επιδιώκει συνολική ειρηνευτική συμφωνία, κάτι που προϋποθέτει να χαρτογραφηθούν λεπτομερείς γραμμές αποχώρησης του Ισραήλ, να περιγραφούν οι συνθήκες για την απελευθέρωση των ομήρων και να προσδιοριστεί η ταυτότητα των Παλαιστινίων κρατουμένων που θα απελευθερωθούν.

Επίσης, απαιτούνται περισσότερες λεπτομέρειες ως προς τις συνθήκες της μεταπολεμικής διακυβέρνησης, μεταξύ πολλών άλλων.

Από τα παράπανω, τίποτα δεν περιγράφεται λεπτομερώς στο σχέδιο των 20 σημείων.

Τι περιλαμβάνει το σχέδιο Τραμπ για τερματισμό του πολέμου στη Γάζα

Ο Λευκός Οίκος έδωσε τη Δευτέρα στη δημοσιότητα το σχέδιο του Αμερικανού προέδρου για τον τερματισμό του πολέμου στη Λωρίδα της Γάζας, την απελευθέρωση των ομήρων της Χαμάς και τη μελλοντική διακυβέρνηση του παλαιστινιακού θύλακα.

Αναλυτικά το σχέδιο Τραμπ προβλέπει:

1. Η Γάζα θα είναι μια αποριζοσπαστικοποιημένη ζώνη, απαλλαγμένη από την τρομοκρατία, που δεν θα αντιπροσωπεύει απειλή για τους γείτονές της.
2. Η Γάζα θα ανασυγκροτηθεί προς όφελος των κατοίκων της, οι οποίοι έχουν ήδη υποφέρει υπερβολικά.
3. Εάν και οι δύο πλευρές συμφωνήσουν σε αυτήν την πρόταση, ο πόλεμος θα τερματιστεί άμεσα. Οι ισραηλινές δυνάμεις θα αποσυρθούν στη συμφωνηθείσα γραμμή ώστε να προετοιμαστούν για την απελευθέρωση ομήρων. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, όλες οι στρατιωτικές επιχειρήσεις – συμπεριλαμβανομένων πληγμάτων από αέρος και εδάφους – θα ανασταλούν, και τα μέτωπα των μαχών θα παγώσουν μέχρι να εκπληρωθούν οι προϋποθέσεις για την σταδιακή αποχώρηση όλων των δυνάμεων.
4. Εντός 72 ωρών από τη δημόσια αποδοχή της συμφωνίας από το Ισραήλ, όλοι οι όμηροι – ζωντανοί και νεκροί – θα επιστραφούν.
5. Μόλις απελευθερωθούν όλοι οι όμηροι, το Ισραήλ θα απελευθερώσει 250 καταδικασμένους σε ισόβια δεσμά και 1.700 Γαζαίους που συνελήφθησαν μετά την 7η Οκτωβρίου 2023, συμπεριλαμβανομένων όλων των γυναικών και παιδιών που τέθηκαν έκτοτε υπό κράτηση. Για κάθε ισραηλινό όμηρο του οποίου τα λείψανα επιστρέφονται, το Ισραήλ θα παραδίδει τα λείψανα 15 κατοίκων της Γάζας.
6. Μόλις επιστραφούν όλοι οι όμηροι, τα μέλη της Χαμάς που θα δεσμευτούν στην ειρηνική συνύπαρξη και στον αφοπλισμό τους θα λάβουν αμνηστία. Στα μέλη της Χαμάς που επιθυμούν να φύγουν από τη Γάζα θα προσφερθεί ασφαλής διέλευση σε χώρες υποδοχής.
7. Με την αποδοχή της συμφωνίας, πλήρης ανθρωπιστική βοήθεια θα σταλεί άμεσα στη Λωρίδα της Γάζας. Η ποσότητα της βοήθειας θα είναι κατ’ ελάχιστο αυτή που προβλεπόταν στη συμφωνία της 19ης Ιανουαρίου 2025, και θα περιλαμβάνει την αποκατάσταση υποδομών (υδροδότησης, ηλεκτροδότησης, αποχέτευσης), την αποκατάσταση νοσοκομείων και αρτοποιείων, και την είσοδο του απαραίτητου εξοπλισμού για την απομάκρυνση συντριμμιών και το άνοιγμα δρόμων.
8. Η είσοδος και διανομή βοήθειας στη Λωρίδα της Γάζας θα προχωρήσει χωρίς παρεμβάσεις από τα δύο μέρη, μέσω των Ηνωμένων Εθνών και των υπηρεσιών τους, της Ερυθράς Ημισελήνου, καθώς και άλλων διεθνών οργανισμών που δεν συνδέονται με κανένα από τα δύο μέρη. Το άνοιγμα του περάσματος της Ράφα και στις δύο κατευθύνσεις θα υπόκειται στον ίδιο μηχανισμό που εφαρμόστηκε στη συμφωνία της 19ης Ιανουαρίου 2025.
9. Η Γάζα θα διοικηθεί προσωρινά από μια τεχνοκρατική, παλαιστινιακή επιτροπή που δεν θα έχει πολιτικό χαρακτήρα, η οποία θα είναι υπεύθυνη για την καθημερινή λειτουργία των δημόσιων υπηρεσιών και των δήμων για τους κατοίκους της Γάζας. Η επιτροπή θα αποτελείται από καταρτισμένους Παλαιστίνιους και διεθνείς εμπειρογνώμονες, υπό την εποπτεία ενός νέου διεθνούς μεταβατικού οργάνου, του «Συμβουλίου Ειρήνης», του οποίου επικεφαλής θα είναι ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, με άλλα μέλη και αρχηγούς κρατών που θα ανακοινωθούν, συμπεριλαμβανομένου του βρετανού πρώην πρωθυπουργού Τόνι Μπλερ. Το όργανο αυτό θα θέσει το πλαίσιο και θα χειριστεί την χρηματοδότηση για την ανασυγκρότηση της Γάζας έως ότου η Παλαιστινιακή Αρχή ολοκληρώσει το πρόγραμμα μεταρρυθμίσεών της, όπως περιγράφεται σε διάφορες προτάσεις, συμπεριλαμβανομένου του ειρηνευτικού σχεδίου του προέδρου Τραμπ το 2020 και της κοινής πρότασης Σαουδικής Αραβίας και Γαλλίας, και θα μπορεί να αναλάβει με ασφάλεια και αποτελεσματικότητα τον έλεγχο της Γάζας. Το όργανο θα εφαρμόσει τα βέλτιστα διεθνή πρότυπα για τη δημιουργία σύγχρονης και αποδοτικής διακυβέρνησης που θα εξυπηρετεί τους κατοίκους της Γάζας και θα ευνοήσει την προσέλκυση επενδύσεων.
10. Ένα σχέδιο οικονομικής ανάπτυξης του Τραμπ για την ανοικοδόμηση και αναζωογόνηση της Γάζας θα δημιουργηθεί με τη σύγκληση ομάδας εμπειρογνωμόνων που έχουν συμβάλει στη δημιουργία σύγχρονων, ευημερουσών πόλεων στη Μέση Ανατολή. Πολλές προσεγμένες επενδυτικές προτάσεις και συναρπαστικές προτάσεις ανάπτυξης έχουν εκπονηθεί από διεθνείς ομάδες με αγαθές προθέσεις και θα εξεταστούν για να συνδυαστούν με τα πλαίσια ασφάλειας και διακυβέρνησης, με στόχο την προσέλκυση και διευκόλυνση επενδύσεων που θα δημιουργήσουν θέσεις εργασίας, ευκαιρίες και ελπίδα για τη μελλοντική Γάζα.
11. Θα δημιουργηθεί ειδική οικονομική ζώνη με προνομιακούς δασμούς και ποσοστά πρόσβασης που θα αποτελέσουν αντικείμενο διαπραγμάτευσης με τις συμμετέχουσες χώρες.
12. Κανείς δεν θα αναγκαστεί να φύγει από τη Γάζα, και όσοι επιθυμούν να φύγουν θα είναι ελεύθεροι να το κάνουν και να επιστρέψουν. Θα ενθαρρύνουμε τους κατοίκους να παραμείνουν και θα τους προσφέρουμε την ευκαιρία να χτίσουν μια καλύτερη Γάζα.
13. Η Χαμάς και άλλες παρατάξεις συμφωνούν να μην έχουν κανένα ρόλο στη διακυβέρνηση της Γάζας, άμεσα, έμμεσα ή με οποιαδήποτε μορφή. Όλες οι στρατιωτικές, τρομοκρατικές και επιθετικές υποδομές, συμπεριλαμβανομένων των σηράγγων και των εγκαταστάσεων παραγωγής όπλων, θα καταστραφούν και δεν θα αποκατασταθούν. Θα υπάρξει διαδικασία αποστρατιωτικοποίησης της Γάζας υπό την εποπτεία ανεξάρτητων παρατηρητών, που θα περιλαμβάνει την οριστική αχρήστευση όπλων μέσω συμφωνημένης διαδικασίας, με την υποστήριξη διεθνώς χρηματοδοτούμενου προγράμματος, όλα επαληθευμένα από ανεξάρτητους παρατηρητές. Η νέα Γάζα θα είναι πλήρως δεσμευμένη στη δημιουργία μιας ευημερούσας οικονομίας και στην ειρηνική συνύπαρξη με τους γείτονές της.
14. Εγγύηση θα παρέχεται από περιφερειακούς εταίρους για να διασφαλιστεί ότι η Χαμάς και οι υπόλοιπες παρατάξεις θα συμμορφωθούν με τις υποχρεώσεις τους ώστε η νέα Γάζα να μην αποτελεί απειλή για τους γείτονες ή τους κατοίκους της.
15. Οι ΗΠΑ θα συνεργαστούν με άραβες και διεθνείς εταίρους για τη δημιουργία μιας προσωρινής Διεθνούς Δύναμης Σταθεροποίησης (ISF) που θα αναπτυχθεί άμεσα στη Γάζα. Η ISF θα εκπαιδεύσει και θα υποστηρίξει τις παλαιστινιακές αστυνομικές δυνάμεις στη Γάζα, και θα διαβουλευτεί με την Ιορδανία και την Αίγυπτο, που έχουν εκτεταμένη εμπειρία στον τομέα αυτό. Η δύναμη αυτή θα αποτελέσει τη μακροπρόθεσμη λύση εσωτερικής ασφάλειας. Η ISF θα συνεργαστεί με το Ισραήλ και την Αίγυπτο για την ασφάλεια των παραμεθόριων περιοχών, μαζί με τις παλαιστινιακές αστυνομικές δυνάμεις που θα εκπαιδευτούν. Είναι κρίσιμο να αποτραπεί η είσοδος πυρομαχικών στη Γάζα και να διευκολυνθεί η γρήγορη και ασφαλής ροή αγαθών για την ανοικοδόμηση και αναζωογόνηση της Γάζας. Θα συμφωνηθεί μηχανισμός αποτροπής συγκρούσεων μεταξύ των μερών.
16. Το Ισραήλ δεν θα καταλάβει ούτε θα προσαρτήσει τη Γάζα. Καθώς η ISF θα εδραιώνει τον έλεγχο και τη σταθερότητα, οι ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις (IDF) θα αποσυρθούν με βάση πρότυπα, ορόσημα και χρονοδιαγράμματα που συνδέονται με την αποστρατιωτικοποίηση, τα οποία θα συμφωνηθούν μεταξύ IDF, ISF, των εγγυητών και των ΗΠΑ, με στόχο μια ασφαλή Γάζα που δεν θα αποτελεί πλέον απειλή για το Ισραήλ, την Αίγυπτο ή τους πολίτες τους. Πρακτικά, οι IDF θα παραδώσουν σταδιακά το κατεχόμενο έδαφος της Γάζας στην ISF βάσει συμφωνίας που θα συνάψουν με τη μεταβατική αρχή, μέχρι την πλήρη αποχώρησή τους από τη Γάζα – με εξαίρεση την παρουσία δύναμης που θα ελέγχει μια περίμετρο ασφαλείας και θα παραμείνει μέχρι η Γάζα να είναι επαρκώς ασφαλής από οποιαδήποτε αναδυόμενη τρομοκρατική απειλή.
17. Σε περίπτωση που η Χαμάς καθυστερήσει ή απορρίψει την πρόταση, τα παραπάνω – συμπεριλαμβανομένης της ενισχυμένης επιχείρησης παροχής βοήθειας – θα προχωρήσουν στις απαλλαγμένες από την τρομοκρατία περιοχές που παραδίδονται από τις IDF στην ISF.
18. Θα ξεκινήσει μια διαδικασία διαθρησκευτικού διαλόγου βασισμένη στις αξίες της ανεκτικότητας και της ειρηνικής συνύπαρξης για να αλλάξουν οι νοοτροπίες και τα αφηγήματα Παλαιστινίων και Ισραηλινών, δίνοντας έμφαση στα οφέλη που θα προκύψουν από την ειρήνη.
19. Καθώς θα προχωρά η ανασυγκρότηση της Γάζας και εφόσον το πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων της Παλαιστινιακής Αρχής υλοποιηθεί πιστά, μπορεί επιτέλους να δημιουργηθούν οι συνθήκες για μια αξιόπιστη πορεία προς την παλαιστινιακή αυτοδιάθεση και κρατική υπόσταση, την οποία αναγνωρίζουμε ως φιλοδοξία του παλαιστινιακού λαού.
20. Οι Ηνωμένες Πολιτείες θα καθιερώσουν διάλογο μεταξύ του Ισραήλ και των Παλαιστινίων προκειμένου να συμφωνήσουν σε έναν πολιτικό ορίζοντα για ειρηνική και ευημερούσα συνύπαρξη.