Politico: Ο “αιώνας της ταπείνωσης” της ΕΕ μόλις ξεκίνησε – Η θέση αδυναμίας της Ευρώπης σε σχέση με ΗΠΑ, Κίνα και οι “άνισες συνθήκες”

Ο “αιώνας της ταπείνωσης” για την Ευρωπαϊκή Ένωση ξεκινάει μόλις τώρα σύμφωνα με την ανάλυση του Politico που δείχνει την δεινή θέση της Ευρώπης μετά την “ταπεινωτική” συμφωνία με τις ΗΠΑ και τον πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ.

Σύμφωνα με το Politico, η Ε.Ε. μοιάζει να βιώνει τη δική της εκδοχή των «άνισων συνθηκών» που επέβαλαν οι αποικιοκρατικές δυνάμεις στην Κίνα μετά τον Πρώτο Πόλεμο του Οπίου.

Μετά την ήττα της από τους Βρετανούς στον Πρώτο Πόλεμο του Οπίου, η δυναστεία Τσινγκ υπέγραψε μια συνθήκη το 1842 που καταδίκασε την Κίνα σε περισσότερα από 100 χρόνια ξένης καταπίεσης και αποικιακού ελέγχου της εμπορικής πολιτικής.  

Ήταν η πρώτη από αυτές που έγιναν γνωστές ως «άνισες συνθήκες», όπου η εκφοβιστική στρατιωτική και τεχνολογική υπερδύναμη της εποχής επέβαλε μονόπλευρους όρους σε μια προσπάθεια να μειώσει το τεράστιο εμπορικό της έλλειμμα. Δύο αιώνες μετά η Κομισιόν βιώνει μία παρόμοια κατάσταση.

Η επίσκεψη της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, στο θέρετρο γκολφ Turnberry του Ντόναλντ Τραμπ στη Σκωτία τον περασμένο μήνα για να σφραγίσει μια εξαιρετικά ανισορροπημένη εμπορική συμφωνία έχει προκαλέσει φόβους μεταξύ πολιτικών και αναλυτών ότι η Ευρώπη έχει χάσει την επιρροή που κάποτε νόμιζε ότι είχε ως κορυφαία παγκόσμια εμπορική δύναμη. 

Οι επικριτές της φον ντερ Λάιεν έσπευσαν να ισχυριστούν ότι η αποδοχή του δασμού 15% του Τραμπ στα περισσότερα ευρωπαϊκά προϊόντα ισοδυναμούσε με πράξη «υποταγής», με «σαφή πολιτική ήττα για την ΕΕ» και με «ιδεολογική και ηθική συνθηκολόγηση».

Ωστόσο, μόλις λίγες ημέρες μετά την υπογραφή της συμφωνίας, ο Τραμπ απείλησε με νέες κυρώσεις, αυτή τη φορά για τις ευρωπαϊκές ρυθμίσεις που στοχεύουν τους αμερικανικούς τεχνολογικούς κολοσσούς, προειδοποιώντας ότι οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να διακόψουν τις εξαγωγές κρίσιμων μικροτσίπ. «Αν η ΕΕ δεν συμμορφωθεί, θα πληρώσει το τίμημα», ήταν το μήνυμα του Αμερικανού προέδρου.

Η κίνηση αυτή ακύρωσε τις προσδοκίες των Βρυξελλών πως είχαν διασφαλίσει την «κυριαρχία» τους στον ψηφιακό τομέα.

Όπως τόνισε η Σαμπίνε Βέιγαντ, επικεφαλής Γενικής Διεύθυνσης Εμπορίου της Κομισιόν, «πληρώνουμε το τίμημα επειδή αγνοήσαμε το ξυπνητήρι της πρώτης διακυβέρνησης Τραμπ και ξαναπέσαμε για ύπνο». Ο Επίτροπος Εμπορίου Μάρος Σέφκοβιτς παραδέχτηκε ότι η συμφωνία αντικατοπτρίζει τη στρατηγική αδυναμία της Ευρώπης: «Δεν πρόκειται μόνο για εμπόριο· πρόκειται για ασφάλεια, για την Ουκρανία, για τη γεωπολιτική αστάθεια».

Το σύστημα Turnberry

H ΕΕ τιμωρείται τώρα επειδή υστερεί δεκαετίες σε σχέση με τις ΗΠΑ. Οι περικοπές των αμυντικών δαπανών μετά τον Ψυχρό Πόλεμο κράτησαν τις ευρωπαϊκές χώρες εξαρτημένες από τον αμερικανικό στρατό για ασφάλεια. Ο εφησυχασμός σχετικά με τις τεχνολογικές εξελίξεις σημαίνει ότι η ΕΕ υστερεί πλέον σε σχέση με τους παγκόσμιους ανταγωνιστές της σε σχεδόν όλες τις κρίσιμες τεχνολογίες .

Ο εμπορικός εκπρόσωπος των ΗΠΑ, Τζέιμισον Γκριρ, από την πλευρά του, κήρυξε την έναρξη μιας νέας παγκόσμιας τάξης — την οποία ονόμασε «σύστημα Turnberry» — συγκρίνοντας την εμπορική συμφωνία ΗΠΑ-ΕΕ με το μεταπολεμικό χρηματοπιστωτικό σύστημα που σχεδιάστηκε στο θέρετρο του Μπρέτον Γουντς της Νέας Αγγλίας το 1944.  

Στην πράξη πρόκειται για ένα κείμενο μόλις τεσσάρων σελίδων, γεμάτο ασάφειες που αφήνουν στον Τραμπ το περιθώριο να κλιμακώσει τις απαιτήσεις του – από ποσοστώσεις στον χάλυβα και το αλουμίνιο μέχρι επενδύσεις ύψους 600 δισ. δολαρίων που οι Βρυξέλλες δεσμεύτηκαν «κατ’ αρχήν» να φέρουν στις ΗΠΑ.

«Αν δεν το κάνουν, τότε θα πληρώσουν δασμούς 35%», είπε ωμά ο Τραμπ.

H E.E. στα σχοινιά

Η εικόνα που διαμορφώνεται είναι πως η Ε.Ε. δεν μπόρεσε να διαπραγματευθεί από θέση ισχύος. «Η συμφωνία είναι άμεση απόρροια της αδυναμίας της Ευρώπης στον τομέα της ασφάλειας», δήλωσε ο αναλυτής Τόρστεν Μπέννερ, επισημαίνοντας ότι για δεκαετίες τα κράτη-μέλη απέφευγαν να επενδύσουν σε άμυνα και τεχνολογική καινοτομία.

Πέρα όμως από τις άμεσες εμπορικές επιπτώσεις, το μεγαλύτερο ζήτημα είναι στρατηγικό: η Ευρώπη παραμένει εξαρτημένη από την αμερικανική στρατιωτική ομπρέλα και την τεχνολογική υπεροχή των ΗΠΑ. Ο Μάριο Ντράγκι προειδοποίησε ότι, αν η ΕΕ δεν επενδύσει σε άμυνα, τεχνολογία, ενεργειακή αυτάρκεια και κοινή αγορά, «κινδυνεύει με γεωπολιτική ασημαντότητα».

Η συζήτηση τώρα περιστρέφεται γύρω από δύο δρόμους: είτε η Ευρώπη θα ενισχύσει τη θέση της ως κέντρο ελεύθερου εμπορίου με νέες συμφωνίες (Mercosur, Ινδία, CPTPP), είτε θα καταντήσει πεδίο μάχης στην κλιμακούμενη αντιπαράθεση ΗΠΑ–Κίνας.

Το δίλημμα τίθεται ξεκάθαρα: θα παραμείνει η ΕΕ δέσμια ενός νέου «αιώνα ταπείνωσης» ή θα τολμήσει τις βαθιές μεταρρυθμίσεις για την εξασφάλιση της αυτονομίας της;