“Πήγαινε, πες του ντας μπροτ” – Η φραντζόλα που έσωσε μια οικογένεια στην Κατοχή

Δεν θέλει να αποκαλύψει την ταυτότητά του. Είναι πια σε προχωρημένη ηλικία, όμως αποφάσισε να μοιραστεί μαζί μας όσα θυμάται από τα σκοτεινά χρόνια της γερμανικής Κατοχής. Ένας άνθρωπος που, όπως λέει με συγκίνηση, ίσως του χρόνου να μην είναι πια εδώ γι’ αυτό θέλησε να “ανοίξει την ψυχή του” και να καταθέσει τις μνήμες του, για να μη χαθούν στη λήθη.

«Με την οικογένειά μου φύγαμε στη Χαλκίδα για να σωθούμε. Πριν μπουν οι Γερμανοί, είχαμε ήδη μαζέψει τις ελιές και βγάλει το λάδι μας. Αυτό μας έσωσε… Τρώγαμε με το σταγονόμετρο για να μας κρατήσει. Θυμάμαι πείνα μεγάλη.»

Η πείνα, όπως λέει, δεν έσβηνε ποτέ. Μια μέρα, οι δικοί του τού ζήτησαν να κάνει κάτι που για ένα παιδί έμοιαζε σχεδόν αδύνατο: να πλησιάσει έναν Γερμανό στρατιώτη και να ζητήσει ψωμί.

«Μου είπαν: “Πήγαινε, πες του ντας μπροτ”. Πήγα διστακτικά και του το είπα. Γύρισε και μου έδωσε ολόκληρη φραντζόλα. Έτρεξα με τόση χαρά στη μητέρα μου, που ήταν σαν να είχα κερδίσει το λαχείο.»

Αυτή η φραντζόλα —το “Brot” όπως έμαθε τότε τη λέξη— έμεινε χαραγμένη στη μνήμη του ως σύμβολο ελπίδας μέσα στην απόγνωση.

«Επειδή ήμουν ξανθός, με είχε πάρει κοντά του ένας Αυστριακός στρατιώτης. Του κρατούσα συντροφιά. Όποτε με έβλεπε, έκλαιγε· του θύμιζα τον γιο του που είχε χάσει.»

Η ανθρώπινη πλευρά, ακόμη και μέσα στον πόλεμο, εμφανίστηκε εκεί που δεν την περίμενε. Όμως υπήρχαν και στιγμές φόβου.

«Μια φορά μπήκαν στο σπίτι μας μεθυσμένοι Γερμανοί στρατιώτες. Θυμάμαι πως ήρθε η στρατονομία και τους μάζεψε. Την επόμενη μέρα μας ρώτησαν αν μας πείραξαν.»

Μνήμες που δεν ξεθωριάζουν

Η αφήγησή του είναι απλή, χωρίς υπερβολές. Κουβαλά όμως τη δύναμη της αλήθειας και τη βαρύτητα μιας εποχής που σημάδεψε ολόκληρες γενιές. «Ήταν χρόνια δύσκολα», λέει. «Αλλά και χρόνια που μάθαμε τι σημαίνει να μοιράζεσαι, να αντέχεις, να επιβιώνεις.»