Πόλεμος στην Ουκρανία: Μια μεγάλη συζήτηση έχει ανοίξει τις τελευταίες μέρες γύρω από τον όρο ‘’έγκλημα πολέμου’’, τη διάσταση του στο Διεθνές Δίκαιο και το αν φυσικά η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία περιλαμβάνει τέτοιου είδους εγκλήματα.
Με αφορμή την αιματηρή επίθεση των Ρώσων σε μαιευτήριο στη Μαριούπολη, την οποία ο Ουκρανός πρόεδρος Ζελένσκι, χαρακτήρισε ‘’έγκλημα πολέμου’’ η συζήτηση φαίνεται πως πυκνώνει.
Κι αυτό διότι, όσο περίεργο κι αν ακούγεται ‘’ακόμα και ο πόλεμος έχει κανόνες’’, σύμφωνα με τη Διεθνή Επιτροπή του Ερυθρού Σταυρού. Όπως αναφέρει το δημοσίευμα αυτοί οι κανόνες περιλαμβάνονται στη Σύμβαση της Γενεύης και σε άλλους διεθνείς κανόνες και συμφωνίες.
Τι είναι, όμως, ένα έγκλημα πολέμου;
Έγκλημα πολέμου συντελείται όταν οι άμαχοι δέχονται επίθεση σκόπιμα, ή όταν δέχεται επίθεση μια εγκατάσταση που είναι ζωτικής σημασίας για την επιβίωση των αμάχων. Επιπλέον ορισμένα όπλα απαγορεύονται λόγω του φρικτού πόνου που μπορεί να προκαλέσουν. Σε αυτά ανήκουν τα χημικά όπλα.
Επιπλέον άλλοι νόμοι απαγορεύουν τα βασανιστήρια και τη γενοκτονία – δηλαδή τη σκόπιμη προσπάθεια καταστροφής μιας συγκεκριμένης ομάδας ανθρώπων. Ενώ τα σοβαρά αδικήματα όπως ο φόνος, ο βιασμός ή η μαζική δίωξη μιας ομάδας στη διάρκεια ενός πολέμου είναι γνωστά ως “εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας”.
Τι συμβαίνει συγκεκριμένα στον πόλεμο στην Ουκρανία;
Η Ουκρανία υποστηρίζει ότι η ρωσική αεροπορική επιδρομή σε μαιευτήρια και παιδικούς θαλάμους στη Μαριούπολη αποτελούν έγκλημα πολέμου, καθώς τρεις άνθρωποι, ανάμεσά τους και ένα παιδί σκοτώθηκαν ενώ 17 υπάλληλοι και ασθενείς τραυματίστηκαν. Έχουν υπάρξει επίσης αναφορές ότι ρωσικά στρατεύματα είχαν βάλει στο στόχαστρο φυγάδες Ουκρανούς αμάχους.
Επίσης γίνεται λόγος για υπαρκτές ενδείξεις ότι βόμβες διασποράς έχουν χτυπήσει περιοχές αμάχων στο Χάρκοβο. Ειδικότερα, περιοχές του Χάρκοβο έχουν υποστεί μεγάλες ζημιές από επιθέσεις πυραύλων και ρουκετών.
Την ίδια στιγμή, το Υπουργείο Άμυνας του Ηνωμένου Βασιλείου έχει υποστηρίξει ότι η Ρωσία έχει χρησιμοποιήσει θερμοβαρικά εκρηκτικά, τα οποία δημιουργούν ένα τεράστιο κενό οξυγόνου. Η σκόπιμη χρήση τους σε αμάχους μπορεί να θεωρηθεί έγκλημα πολέμου. Δεν είναι επίσης λίγοι οι που ειδικοί υποστηρίζουν ότι η ίδια η εισβολή αποτελεί έγκλημα.
Στο Ηνωμένο Βασίλειο, επιπλέον ανώτεροι αξιωματούχοι προσφέρθηκαν να βοηθήσουν στη συλλογή αποδεικτικών στοιχείων για ενδεχόμενα εγκλήματα στην Ουκρανία.
Πώς μπορούν να διωχθούν οι ύποπτοι εγκληματίες πολέμου;
Σε αυτό το ερώτημα η απάντηση βρίσκεται στην πρόσφατη ιστορία. Συγκεκριμένα, έχουν πραγματοποιηθεί Ειδικά Δικαστήρια μετά τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο ανάμεσα τους αυτό που αφορούσε τα εγκλήματα πολέμου που διαπράχθηκαν μετά τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας.
Συστάθηκε επίσης ένα όργανο για τη δίωξη ορισμένων από τους υπεύθυνους για τη γενοκτονία της Ρουάντα.
Σήμερα, το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο (ΔΠΔ) και το Διεθνές Δικαστήριο Δικαιοσύνης (ΔΔΔ) έχουν επωμιστεί με την εποπτεία αυτών των κανόνων.
Το Διεθνές Δικαστήριο της Δικαιοσύνης μπορεί να αποφασίζει για διαφορές μεταξύ κρατών, αλλά δεν μπορεί να διώξει άτομα. Πάντως η Ουκρανία έχει ήδη ‘’ανοίξει’’ φάκελο εναντίον της Ρωσίας για την εισβολή.
Εάν το Δικαστήριο αποφάσιζε κατά της Ρωσίας, το έργο της εκτέλεσης αυτής της απόφασης θα έπεφτε στην ευθύνη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Στο οποίο, όμως, η Ρωσία θα μπορούσε να ασκήσει βέτο, ως ένα από τα 5 μόνιμα μέλη του.
Τι ισχύει για το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο
Το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο ερευνά και διώκει μεμονωμένους εγκληματίες πολέμου. Θα μπορούσε, κατά κάποιον τρόπο, να χαρακτηριστεί ‘’διάδοχος’’ των δικών της Νυρεμβέργης, στις οποίες δικάστηκαν οι ναζιστές εγκληματίες.
Μπορεί το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο να διώξει αδικήματα στην Ουκρανία;
Ο γενικός εισαγγελέας του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου αναφέρει ότι υπάρχει εύλογη βάση να πιστεύει κανείς ότι έχουν διαπραχθεί εγκλήματα πολέμου στην Ουκρανία.
Στις έρευνες που θα πραγματοποιηθούν θα εξεταστούν, μάλιστα, τόσο οι τωρινές καταγγελίες όσο και αυτές από το 2013, πριν από την προσάρτηση της Κριμαίας δηλαδή.
Εάν υπάρχουν στοιχεία εναντίον ατόμων, ο εισαγγελέας θα ζητήσει από τους δικαστές να εκδώσουν εντάλματα σύλληψης για να τους παραπέμψουν σε δίκη, μια δίκη η οποία θα πραγματοποιηθεί στη Χάγη.
Παρόλα αυτά κάπου εδώ εμφανίζονται οι πρακτικοί περιορισμοί. Και αυτό διότι το Δικαστήριο βασίζει στα κράτη την έκδοση των υπόπτων και προφανώς ο πρόεδρος Πούτιν δεν θα εκδώσει κανέναν ύποπτο. Ένας ύποπτος θα μπορούσε να συλληφθεί μόνο αν πήγαινε σε άλλη χώρα και αυτό αποτελεί ένα μάλλον υποθετικό σενάριο.
Πόλεμος στην Ουκρανία – Το ερώτημα είναι αν ο Πούτιν ή άλλος ηγέτης θα μπορούσε να διωχθεί για εγκλήματα πολέμου;
Όπως αναφέρει το δημοσίευμα, είναι πιο εύκολο να διωχθεί ένας απλός στρατιώτης παρά ένας ηγέτης. Παρόλα αυτά το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο μπορεί να προχωρήσει σε δίωξη για το αδίκημα της “διεξαγωγής επιθετικού πολέμου”. Πρόκειται, δηλαδή για το έγκλημα μιας αδικαιολόγητης εισβολής ή σύγκρουσης, πέρα από τη δικαιολογημένη στρατιωτική δράση για αυτοάμυνα.
Θεωρητικά, λοιπόν, το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ θα μπορούσε να ζητήσει από το ΔΠΔ να διερευνήσει αυτό το αδίκημα. Όμως και σε αυτή την περίπτωση, η Ρωσία θα μπορούσε να ασκήσει βέτο ως ένα από τα πέντε μόνιμα μέλη του συμβουλίου.
Υπάρχει λοιπόν κάποιος άλλος τρόπος δίωξης ατόμων;
Η αποτελεσματικότητα του ΔΠΔ – και ο τρόπος με τον οποίο λειτουργεί το διεθνές δίκαιο στην πράξη – εξαρτώνται όχι μόνο από τις συνθήκες, αλλά από τον πολιτικό συσχετισμό και τη διπλωματία.
Το BBC, επικαλούμενο καθηγητή αναφέρει ότι η λύση βρίσκεται για άλλη μια φορά στο πεδίο της διπλωματίας.
Ενώ καλεί τους παγκόσμιους ηγέτες να συστήσουν ένα ‘’Ειδικό’’ δικαστήριο που θα ερευνήσει το ‘’έγκλημα’’ της εισβολής στην Ουκρανία.
Ταινίες της εβδομάδας – Ο Κόλιν Φάρελ σε έναν κόσμο “ευαίσθητων ρομπότ”
ΓΡΑΨΤΕ ΤΟ ΣΧΟΛΙΟ ΣΑΣ"