Πυρηνικό «πόκερ» από Τραμπ και Πούτιν – Σε αχαρτογράφητα νερά ο πλανήτης

Τρόμο έχει προκαλέσει στον πλανήτη η εντολή του Ντόναλντ Τραμπ στον στρατό των ΗΠΑ να επαναλάβει αμέσως τις δοκιμές πυρηνικών όπλων, για πρώτη φορά εδώ και 33 χρόνια θέλοντας με αυτό τον τρόπο να στείλει το δικό του μήνυμα στον πρόεδρο της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν.

«Είναι η δεύτερη φορά μέσα σε μια εβδομάδα που ο Πούτιν καυχιέται για νέα όπλα μαζικής καταστροφής που είναι έτοιμα να ενταχθούν στο ήδη τρομερό πυρηνικό οπλοστάσιο της Ρωσίας. Οι ΗΠΑ και η Ρωσία συμφώνησαν να περιορίσουν τα πυρηνικά τους οπλοστάσια βάσει της συνθήκης New START, η οποία τέθηκε σε ισχύ το 2011. Σύμφωνα με τη συμφωνία, και οι δύο χώρες είχαν επτά χρόνια για να τηρήσουν τα καθορισμένα όρια στον αριθμό των αναπτυγμένων διηπειρωτικών πυρηνικών όπλων που μπορούν να έχουν. Η συνθήκη, ωστόσο, πρόκειται να λήξει τον Φεβρουάριο του 2026» ανέφερε σε δημοσίευμα του το CNNi δείχνοντας μεταξύ άλλων τον λόγο που ο Ντόναλντ Τραμπ προχώρησε σε αυτή την κίνηση.

Ο Λευκός Οίκος πάντως από την πλευρά του δεν έχει εκδώσει καμία διευκρίνιση σχετικά με την ανακοίνωση του αρχηγού των ενόπλων δυνάμεων. Επομένως, παραμένει ασαφές αν ο Τραμπ εννοεί τη δοκιμή συστημάτων πυρηνικών όπλων ή των ίδιων των καταστροφικών όπλων. Σε σχόλια μετά την ανάρτησή του, είπε ότι οι τοποθεσίες πυρηνικών δοκιμών θα καθοριστούν αργότερα.

Έξι ειδικοί πολιτικής δήλωσαν στο BBC ότι οι δοκιμές πυρηνικών όπλων θα ανέβαζαν τα διακυβεύματα σε μια ήδη επικίνδυνη στιγμή, όπου όλα τα σημάδια έδειχναν ότι ο κόσμος οδεύει προς μια κούρσα πυρηνικών εξοπλισμών – παρόλο που αυτή δεν έχει ακόμη ξεκινήσει.

Ένας από τους έξι δεν συμφώνησε ότι τα σχόλια του Τραμπ θα είχαν σημαντικό αντίκτυπο – και ένας άλλος δεν πίστευε ότι οι ΗΠΑ προκαλούσαν μια κούρσα – αλλά όλοι δήλωσαν ότι ο κόσμος αντιμετωπίζει μια αυξανόμενη πυρηνική απειλή.

«Η ανησυχία εδώ είναι ότι, επειδή τα κράτη που διαθέτουν πυρηνικά όπλα δεν έχουν διεξάγει αυτές τις πυρηνικές δοκιμές εδώ και δεκαετίες – αφήνοντας στην άκρη τη Βόρεια Κορέα – αυτό θα μπορούσε να δημιουργήσει ένα φαινόμενο ντόμινο», δήλωσε ο Τζέιμι Κουόνγκ, συνεργάτης στο πρόγραμμα πυρηνικής πολιτικής στο Carnegie Endowment for International Peace.

«Βρισκόμαστε σε μια πολύ ανησυχητική στιγμή όπου οι ΗΠΑ, η Ρωσία και η Κίνα ενδεχομένως να εισέρχονται σε μια στιγμή που θα μπορούσε κάλλιστα να εξελιχθεί σε έναν ανταγωνισμό εξοπλισμών».

Η Ντάρια Ντολζίκοβα, ανώτερη ερευνήτρια για τη διάδοση και την πυρηνική πολιτική στο Βασιλικό Ινστιτούτο Ενωμένων Υπηρεσιών (Rusi) – ένα think tank για την άμυνα και την ασφάλεια με έδρα το Λονδίνο – δήλωσε ότι τα σχόλια του Τραμπ θα αλλάξουν ριζικά την κατάσταση.

Ωστόσο, πρόσθεσε, «υπάρχουν και άλλες δυναμικές παγκοσμίως που έχουν αυξήσει τους κινδύνους πυρηνικής ανταλλαγής και περαιτέρω διάδοσης των πυρηνικών όπλων σε υψηλότερα επίπεδα από ό,τι εδώ και δεκαετίες».

Το μήνυμα του Τραμπ, είπε, «είναι μια σταγόνα σε έναν πολύ μεγαλύτερο κουβά και υπάρχουν κάποιες βάσιμες ανησυχίες για υπερχείλιση αυτού του κουβά».

Οι ειδικοί επεσήμαναν την κλιμάκωση των συγκρούσεων όπου ένα ή περισσότερα από τα εμπόλεμα μέρη είναι πυρηνική δύναμη – για παράδειγμα, ο πόλεμος στην Ουκρανία, στον οποίο ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν έχει απειλήσει κατά καιρούς ότι θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει πυρηνικά όπλα.

Και μετά υπήρξαν αναζωπυρώσεις – αν όχι ολοκληρωμένες συγκρούσεις – όπως αυτή μεταξύ Πακιστάν και Ινδίας φέτος, ή του Ισραήλ – το οποίο έχει πολιτική ούτε να επιβεβαιώνει ούτε να αρνείται ότι διαθέτει πυρηνικά όπλα – επιτιθέμενο στο Ιράν – μια χώρα που η Δύση κατηγορεί ότι προσπαθεί να κατασκευάσει πυρηνικά όπλα (μια κατηγορία που η Τεχεράνη αρνείται).

Οι εντάσεις στην κορεατική χερσόνησο και οι φιλοδοξίες της Κίνας στην Ταϊβάν επιδεινώνουν τη συνολική εικόνα.

Η τελευταία υπάρχουσα πυρηνική συνθήκη μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας που περιορίζει τον αριθμό των αναπτυγμένων πυρηνικών οπλοστασιών τους – κεφαλές έτοιμες προς χρήση – πρόκειται να λήξει τον Φεβρουάριο του επόμενου έτους.

Η απάντηση από Κρεμλίνο και Κίνα

Στην ανακοίνωσή του, ο Τραμπ δήλωσε ότι οι ΗΠΑ διαθέτουν περισσότερα πυρηνικά όπλα από οποιαδήποτε άλλη χώρα – μια δήλωση που δεν συμφωνεί με τα στοιχεία που ενημερώνονται τακτικά από ένα άλλο think tank που ειδικεύεται στον τομέα, το Διεθνές Ινστιτούτο Έρευνας για την Ειρήνη της Στοκχόλμης (Sipri).

Σύμφωνα με το Sipri, η Ρωσία διαθέτει 5.459 πυρηνικές κεφαλές, ακολουθούμενη από τις ΗΠΑ με 5.177 και την Κίνα με μακρινή τρίτη θέση με 600.

Άλλες δεξαμενές σκέψης ανέφεραν παρόμοιους αριθμούς.

Η Ρωσία ανακοίνωσε πρόσφατα ότι δοκίμασε νέα συστήματα εκτόξευσης πυρηνικών όπλων – συμπεριλαμβανομένου ενός πυραύλου που το Κρεμλίνο δήλωσε ότι θα μπορούσε να διαπεράσει την αμερικανική άμυνα και ενός άλλου που θα μπορούσε να υποβρυχίως να χτυπήσει τις ακτές των ΗΠΑ.

Ο τελευταίος ισχυρισμός μπορεί να οδήγησε στην ανακοίνωση του Τραμπ, όπως υποψιάζονται ορισμένοι ειδικοί, παρόλο που η Ρωσία δήλωσε ότι οι δοκιμές της «δεν ήταν πυρηνικές».

Εν τω μεταξύ, οι ΗΠΑ παρακολουθούν στενά την Κίνα – με αυξανόμενη ανησυχία ότι θα φτάσει και αυτή σε σχεδόν ομοιογενή κατάσταση, και θα δημιουργήσει «πυρηνικό κίνδυνο δύο ομοτίμων», ανέφεραν οι ειδικοί.

Έτσι, η επανέναρξη των πυρηνικών δοκιμών των ΗΠΑ θα μπορούσε να ωθήσει την Κίνα και τη Ρωσία να πράξουν το ίδιο.

Ένας εκπρόσωπος του Κρεμλίνου δήλωσε ότι «αν κάποιος παρεκκλίνει από το μορατόριουμ, η Ρωσία θα ενεργήσει αναλόγως».

Στην απάντησή της, η Κίνα δήλωσε ότι ελπίζει ότι οι ΗΠΑ θα εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους βάσει της Συνθήκης για την Πλήρη Απαγόρευση των Πυρηνικών Δοκιμών – την οποία και οι δύο χώρες έχουν υπογράψει αλλά δεν έχουν επικυρώσει – και θα τηρήσουν τη δέσμευσή τους να αναστείλουν τις πυρηνικές δοκιμές.

Ο Ντάριλ Κίμπολ, εκτελεστικός διευθυντής της Ένωσης Ελέγχου Όπλων με έδρα την Ουάσινγκτον, δήλωσε ότι η επανέναρξη των δοκιμών πυρηνικών όπλων στις ΗΠΑ θα ήταν «ένα λάθος ιστορικών διαστάσεων διεθνούς ασφάλειας».

Είπε ότι ο κίνδυνος πυρηνικής σύγκρουσης «αυξάνεται σταθερά» εδώ και αρκετά χρόνια και, εκτός εάν οι ΗΠΑ και η Ρωσία «διαπραγματευτούν κάποια μορφή νέων περιορισμών στα οπλοστάσιά τους, είναι πιθανό να δούμε έναν αδιάκοπο, επικίνδυνο, τριμερή ανταγωνισμό εξοπλισμών μεταξύ των ΗΠΑ, της Ρωσίας και στη συνέχεια της Κίνας τα επόμενα χρόνια».

Ο Χανς Κρίστενσεν, διευθυντής του Πυρηνικού Προγράμματος Πληροφοριών στην Ομοσπονδία Αμερικανών Επιστημόνων, δήλωσε ότι ο μέσος άνθρωπος θα πρέπει να είναι «πολύ ανήσυχος» επειδή έχει σημειωθεί αύξηση τα τελευταία πέντε χρόνια στις πυρηνικές κεφαλές για πρώτη φορά από τον Ψυχρό Πόλεμο.

Η τελευταία δοκιμή πυρηνικών όπλων των ΗΠΑ – υπόγεια στη Νεβάδα – έγινε το 1992.

Ο Κίμπαλ είπε ότι θα χρειαστούν τουλάχιστον 36 μήνες για να είναι ξανά έτοιμη για χρήση η εγκατάσταση στη Νεβάδα.

Οι ΗΠΑ χρησιμοποιούν επί του παρόντος προσομοιώσεις υπολογιστών και άλλα μη εκρηκτικά μέσα για να δοκιμάσουν τα πυρηνικά τους όπλα και ως εκ τούτου δεν έχουν πρακτική δικαιολογία για να τα πυροδοτήσουν, ανέφεραν πολλοί ειδικοί.

Ο Κουόνγκ είπε ότι υπήρχαν εγγενείς κίνδυνοι ακόμη και με τις υπόγειες δοκιμές, επειδή πρέπει να διασφαλιστεί ότι δεν υπάρχει διαρροή ραδιενέργειας πάνω από το έδαφος και ότι δεν επηρεάζει τα υπόγεια ύδατα.

Ενώ κατηγορούσε τη Ρωσία και την Κίνα για την επιδείνωση της ρητορικής, ο Ρόμπερτ Πίτερς, ανώτερος ερευνητής στρατηγικής αποτροπής στο συντηρητικό Ίδρυμα Heritage, δήλωσε ότι, ενώ μπορεί να μην υπάρχει επιστημονικός ή τεχνικός λόγος για τη δοκιμή μιας πυρηνικής κεφαλής, «ο κύριος λόγος είναι να στείλετε ένα πολιτικό μήνυμα στους αντιπάλους σας».

«Μπορεί να είναι απαραίτητο για κάποιον πρόεδρο, είτε πρόκειται για τον Ντόναλντ Τραμπ είτε για οποιονδήποτε άλλον, να δοκιμάσει πυρηνικά όπλα ως επίδειξη αξιοπιστίας», είπε, υποστηρίζοντας ότι «δεν ήταν παράλογη θέση» να είναι κανείς προετοιμασμένος για δοκιμές.

Ενώ πολλοί άλλοι με τους οποίους μίλησε το BBC διαφώνησαν, όλοι προσέφεραν μια αρκετά δυσοίωνη εκτίμηση της τρέχουσας κατάστασης.

«Η αίσθησή μου είναι ότι, αν η νέα κούρσα των πυρηνικών εξοπλισμών δεν έχει ήδη ξεκινήσει, τότε οδεύουμε προς την αφετηρία», δήλωσε ο Rhys Crilley, ο οποίος γράφει για το θέμα στο Πανεπιστήμιο της Γλασκώβης.

«Ανησυχώ καθημερινά για τους κινδύνους μιας κούρσας πυρηνικών εξοπλισμών και τον αυξανόμενο κίνδυνο πυρηνικού πολέμου».

Οι ΗΠΑ δοκίμασαν την πρώτη ατομική βόμβα τον Ιούλιο του 1945 στην έρημο του Αλαμογκόρντο στο Νέο Μεξικό.

Αργότερα έγινε η μόνη χώρα στον κόσμο που χρησιμοποίησε πυρηνικά όπλα σε πόλεμο, μετά τη ρίψη δύο ατομικών βομβών στις ιαπωνικές πόλεις Χιροσίμα και Ναγκασάκι τον Αύγουστο του ίδιου έτους κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.