Facebook: Θες να το χρησιμοποιείς δωρεάν; Πρέπει να αποδεχτείς την επεξεργασία των δεδομένων σου για διαφημίσεις

Η Meta (Facebook & Instagram) εφαρμόζει πλέον μια νέα πολιτική συγκατάθεσης όσον αφορά τη χρήση των προσωπικών δεδομένων των χρηστών για διαφημιστικούς σκοπούς. Στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής νομοθεσίας για την προστασία προσωπικών δεδομένων (GDPR), η εταιρεία προσφέρει στους χρήστες δύο επιλογές:

Οι δύο επιλογές που δίνει η Meta:
1. Συνδρομή χωρίς διαφημίσεις (7,99€/μήνα):
• Ο χρήστης πληρώνει μια μηνιαία συνδρομή για να χρησιμοποιεί τις πλατφόρμες χωρίς διαφημίσεις.

• Η Meta δεσμεύεται πως δεν θα επεξεργάζεται τα προσωπικά του δεδομένα για σκοπούς στοχευμένων διαφημίσεων.

2. Δωρεάν χρήση με διαφημίσεις (με συναίνεση για επεξεργασία δεδομένων):
• Ο χρήστης συνεχίζει να χρησιμοποιεί τις πλατφόρμες δωρεάν, αλλά αποδέχεται η Meta να επεξεργάζεται τα δεδομένα του, ώστε να του εμφανίζονται στοχευμένες διαφημίσεις.

• Η συγκατάθεση αφορά προσωπικά δεδομένα από τη δραστηριότητά του στις πλατφόρμες (π.χ., likes, αλληλεπιδράσεις, περιεχόμενο που βλέπει).

Πόσο “ελεύθερη” είναι αυτή η επιλογή; Υπάρχει έμμεσος εξαναγκασμός;

Αν και η Meta παρουσιάζει αυτές τις επιλογές ως ελεύθερη βούληση του χρήστη, στην ουσία τίθεται το ερώτημα κατά πόσο αυτή η επιλογή είναι πράγματι ελεύθερη και αμερόληπτη.

Ας δούμε γιατί:

• Η οικονομική πίεση προς τον χρήστη: Η επιλογή της συνδρομής, με κόστος τουλάχιστον 7,99€ το μήνα, θέτει τους χρήστες σε μια δύσκολη θέση, ειδικά αν δεν επιθυμούν να πληρώσουν για κάτι που μέχρι πρότινος ήταν δωρεάν. Έτσι, η πλειοψηφία θα αναγκαστεί πρακτικά να επιλέξει τη “δωρεάν” χρήση με αντάλλαγμα τα δεδομένα του.

• Η ψευδαίσθηση της “επιλογής”: Ενώ τεχνικά υπάρχει επιλογή, στην πράξη ο χρήστης ωθείται να παραχωρήσει τα προσωπικά του δεδομένα αν δεν θέλει να πληρώσει. Αυτό δημιουργεί μια μορφή έμμεσου εξαναγκασμού, αφού η “δωρεάν” επιλογή προϋποθέτει την εκχώρηση προσωπικών πληροφοριών για εμπορική εκμετάλλευση.

• Η δύναμη της πλατφόρμας (μονοπώλιο): Δεδομένης της κυρίαρχης θέσης του Facebook και του Instagram στα κοινωνικά δίκτυα, η επιλογή αποχώρησης από τις υπηρεσίες τους δεν είναι εύκολη για τον χρήστη, καθώς συνεπάγεται κοινωνικό και επαγγελματικό “αποκλεισμό”.

Νομικά επιτρεπτό, ηθικά όμως;

Η Meta, ουσιαστικά, καλύπτεται νομικά από τις απαιτήσεις του GDPR καθώς ζητά τη ρητή συγκατάθεση του χρήστη. Ωστόσο, πολλές φωνές κριτικής (νομικοί και ειδικοί στην προστασία προσωπικών δεδομένων) θεωρούν ότι αυτή η προσέγγιση έρχεται σε αντίθεση με το “πνεύμα” της προστασίας των δεδομένων, καθώς η ελεύθερη συναίνεση υποτίθεται ότι δεν πρέπει να παρέχεται υπό οικονομική ή κοινωνική πίεση.

Αυτή η πρακτική χαρακτηρίζεται από πολλούς ως “pay or consent” (πλήρωσε ή συγκατάνευσε), μια μορφή έμμεσου εκβιασμού που θέτει τους χρήστες μπροστά σε ένα δίλημμα όπου η ελευθερία επιλογής είναι μάλλον θεωρητική.