Το “Ζ” γράφτηκε από τον Βασίλη Βασιλικό το 1966, έναν χρόνο δηλαδή πριν την Χούντα των Συνταγματαρχών που έβαλε την Ελληνική Δημοκρατία στον “γύψο”. Πρόκειται για ένα μη μυθοπλαστικό “ντοκιμαντέρ ενός εγκλήματος”, μια συγκλονιστική αφήγηση των γεγονότων που οδήγησαν στη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπάκη από παρακρατικούς το 1963 στη Θεσσαλονίκη. Ο Κώστας Γαβράς, ο σπουδαίος Έλληνας σκηνοθέτης του γαλλικού κινηματογράφου, έκανε το βιβλίο “Ζ” ταινία τρία χρόνια μετά, το 1969.
Ο Βασίλης Βασιλικός είχε αποκαλύψει στο παρελθόν την ιστορία πίσω από τη συγγραφή του σπουδαίου αυτού βιβλίου. Ο αγωνιστής Μίμης Δεσποτίδης μαζί με τον Θόδωρο Μαλικιώση είχαν δημιουργήσει τις εκδόσεις “Θεμέλιο” και ζήτησαν από τον Βασίλη Βασιλικό να γράψει κάτι για τον Γρηγόρη Λαμπράκη, παραχωρώντας του μάλιστα την απόρρητη δικογραφία της δολοφονίας του.
“Δύο χρόνια παιδεύτηκα με την έρευνα, ενώ ο ίδιος [ο Δεσποτίδης] μου έφερε όλο το υλικό της ανάκρισης του Σαρτζετάκη, σε φωτοτυπίες, κάπου σαράντα κούτες (πως το βρήκε, ποτέ δεν τον ρώτησα), μα το βιβλίο δεν μπορούσα να το γράψω. Τελικά, έπειτα από τρία χρόνια βρήκα την πρώτη φράση και το “Ζ” τελείωσε σε 28 μέρες…”, είχε πει ο Βασίλης Βασιλικός στον Δημήτρη Γκιώνη.
Να σημειωθεί πως τα πραγματικά ονόματα των πρωταγωνιστών της δολοφονίας έχουν αντικατασταθεί με σατυρικά προσωνύμια. Το “Αρχηγόσαυρος” αναφέρεται στον δωσίλογο Γιοσμά (ή δον Γιοσμάς, αφού κατά την διάρκεια της κατοχής είχε φορέσει και γερμανική στολή), ο οποίος ήταν επικεφαλής της οργάνωσης “Καρφίτσα”. Ο Γκοτζαμάνης είναι ο Γιάγκος Γκοζγκουρίδης, ο Εμμανουηλίδης είναι ο Βέγγος, ο Αντώνης Πιτσώκος που ξυλοφόρτωσε τον Τσαρούχα (“Πηρουχάς” στο βιβλίο) λέγεται “Θηριόσαυρος”.
Ο Κώστας Γαβράς είχε δηλώσει αργότερα ότι “στο «Ζ» ήταν σαν να γράφουμε στον τοίχο «Κάτω η δικτατορία»”. Μάλιστα, εκείνη την εποχή είχε γίνει πρόταση στον σπουδαίο Έλληνα σκηνοθετεί να σκηνοθετήσει τον “Νονό”, την τεράστια επιτυχία που τελικά σκηνοθέτησε ο Φράνσις Φορντ Κόπολα. Είχε βάλει στόχο να καταφέρουν μαζί με τον Βασίλη Βασιλικό να βρουν χρηματοδότηση και να κάνουν το βιβλίο ταινία. Συζήτησαν, μάλιστα, ακόμα και με τον παραγωγό των ταινιών “Τζέιμι Μποντ”, ο οποίος τους είχε προτείνει να βάλουν Κινέζους ηθοποιούς στους ρόλους των δολοφόνων του Λαμπράκη…
Τελικά, την παραγωγή της θρυλικής ταινίας “Ζ” ανέλαβαν οι Ζακ Περέν και Ahmed Rachedi. Η ταινία είναι γαλλόφωνη, με τα γυρίσματα να πραγματοποιούνται στην Αλγερία, με την τότε σοσιαλιστική κυβέρνηση της χώρας να διευκολύνει την διαδικασία. Πρωταγωνιστούν κυρίως Γάλλοι ηθοποιοί, με ορισμένες εξαιρέσεις, όπως η σπουδαία Ελληνίδα ηθοποιός, Ειρήνη Παππά. Την μουσική επιμελήθηκε ο αείμνηστος Μίκης Θεοδωράκης και τα ακαθάριστα έσοδα ξεπέρασαν τα 14 εκατομμύρια δολάρια.
Ο Κώστας Γαβράς για την ταινία “Ζ” κέρδισε το Όσκαρ για την καλύτερη ξενόγλωσση ταινία.
Πως δρούσε το κύκλωμα με τις παράνομες συνταγογραφήσεις στον ΕΟΠΥΥ- Ο ρόλος του πρώην προέδρου ΚΑΕ
Αποσύρεται η Μοσάντ από τις διαπραγματεύσεις Ισραήλ-Χαμάς για παράταση της εκεχειρίας
ΓΡΑΨΤΕ ΤΟ ΣΧΟΛΙΟ ΣΑΣ"