Λίνα Μενδώνη: «Το Αρχαιολογικό Μουσείο της Θήρας είναι το 27ο μουσείο που παραδίδουμε μέσα σε 6 χρόνια»

Η Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, εγκαινίασε το πλήρως ανακαινισμένο Αρχαιολογικό Μουσείο Θήρας, προσφέροντας στην τοπική κοινωνία και τους χιλιάδες επισκέπτες της Σαντορίνης ένα νέο πολιτιστικό στολίδι με σύγχρονες μουσειακές προδιαγραφές.

Η εκδήλωση αυτή σηματοδοτεί και την έναρξη της τουριστικής περιόδου στο νησί, υπογραμμίζοντας τη δυναμική της ανάδειξης της πολιτιστικής κληρονομιάς της περιοχής.

Η Υπουργός Πολιτισμού τόνισε στον χαιρετισμό της: «Σήμερα είναι μια σημαντική ημέρα για τη Σαντορίνη, για τις Κυκλάδες, για το Υπουργείο Πολιτισμού. Σήμερα, το Υπουργείο Πολιτισμού αποδίδει το 27ο Μουσείο, από το 2019 μέχρι σήμερα. Εικοσιεπτά Μουσεία, είτε νεοϊδρυμέναείτε πλήρως ανακαινισμένα και εκσυγχρονισμένα. ΕικοσιεπτάΜουσεία μέσα σε 6 χρόνια είναι ήδη ένα ρεκόρ, και οφείλουμε γι αυτό ναευχαριστήσουμε και να συγχαρούμε τις Υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού. Τα Μουσεία, που δημιουργούμε και αποδίδουμε στις τοπικές κοινωνίες, αποτελούν συγχρόνως πολιτιστικούς πόλους και αναπτυξιακούς πόρους. Βεβαίως, δεν θα μπορούσαν να ιδρυθούν, αν δεν υπήρχαν τα χρηματοδοτικά εργαλεία και η εκμετάλλευση και αξιοποίηση κάθε διαθέσιμου ευρώ. Σήμερα, ανοίγει τις πύλες του το Αρχαιολογικό Μουσείο της Θήρας, ένα έργο ενταγμένο στην Πολιτιστική Χάρτα Ανάπτυξης και Εημερίας, που έχουμε σχεδιάσει στο Υπουργείο Πολιτισμού για κάθε μία από τις Περιφέρειες της χώρας μας. 

Η πρώτη επίσκεψή μας στη Σαντορίνη, μετά τους πρώτους μήνες της πανδημίας, ήταν με τον Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, το 2020.  Τότε, δώσαμε την υπόσχεση ότι οι τοιχογραφίες του Ακρωτηρίου –ένα από τα σημαντικότερα σύνολα των αρχαιολογικών θησαυρών της Θήρας που φυλάσσονταν στις αποθήκες και παρέμεναν επί μακρόν άγνωστα και απρόσιτα στο ευρύ κοινό– θα εκτίθεντο στο Μουσείο Προϊστορικής Θήρας το επόμενο έτος. Ένα χρόνο αργότερα, εγκαινιάστηκε η έκθεση «Θηραϊκές Τοιχογραφίες. Ο Θησαυρός του Προϊστορικού Αιγαίου», με την οποία οι τοιχογραφίες κατέστησαν για πρώτη φορά προσβάσιμες και επισκέψιμες. Τότε, το 2021, δώσαμε μια νέα υπόσχεση, ότι το Αρχαιολογικό Μουσείο Θήρας θα ανακαινιστεί πλήρως με βάση σύγχρονες μουσειακές προδιαγραφές.Στόχος μας ήταν, η Σαντορίνη να αποτελέσει πλέον κεντρικό προορισμό της Μεσογείου και στον τομέα του πολιτιστικού τουρισμού.

Μετά το αίσιο πέρας της σεισμικής δραστηριότητας που αναστάτωσε τη Σαντορίνη την φετινή άνοιξη, σήμερα βρισκόμαστε στο νησί για να συνοδεύουμε την έναρξη της θερινής τουριστικής περιόδου με την επανέναρξη λειτουργίας του Αρχαιολογικού Μουσείου Θήρας, το οποίο αποδίδεται και πάλι στην τοπική κοινωνία ανακαινισμένο και αναβαθμισμένο, προσθέτοντας μια ακόμη πολύτιμη υποδομή πολιτισμού δίπλα στον προϊστορικό οικισμό του Ακρωτηρίου, το Μουσείο Προϊστορικής Θήρας και την Αρχαία Θήρα.

Το κτήριο του Μουσείου, κτισμένο στο πλαίσιο της συνολικής ανοικοδόμησης του νησιού μετά τον καταστροφικό σεισμό του 1956, σχεδιάστηκε από τον αρχιτέκτονα Κωνσταντίνο Δεκαβάλλα ενσωματώνοντας χαρακτηριστικά του μοντέρνου κινήματος, όπως οι φωταγωγοί και οι οπτικές φυγές προς τον οικισμό και την καλντέρα. Οι φθορές του χρόνου, οι νέες ανάγκες στο μουσειογραφικό και μουσειολογικό πεδίο και οι αυξημένες απαιτήσεις ενός όλο και μεγαλύτερου αριθμού επισκεπτών είχαν καταστήσει εδώ και αρκετά χρόνια επιβεβλημένη την πραγματοποίηση εκτενών παρεμβάσεων ανακαίνισης και εκσυγχρονισμού. Οι εργασίες που πραγματοποιήθηκαν από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων αποκατέστησαν το αρχικό σχέδιο του κτηρίου αναδεικνύοντας ξανά τις αλλοιωμένες αρχιτεκτονικές αρετές του, ενώ αντικατέστησαν και αναβάθμισαν παράλληλα το σύνολο των υποδομών και εγκαταστάσεών του σε όλα τα επίπεδα, συμπεριλαμβανομένου του ενεργειακού και της ασφάλειας.

Κεντρικό και εμβληματικό έκθεμα του ανανεωμένου Μουσείου είναι η «Κόρη της Θήρας», το αρχαϊκό άγαλμα ύψους 2,48 μ., από ναξιακό μάρμαρο, που ανακαλύφθηκε, το 2000, στη Σελλάδα, την νεκρόπολη της Αρχαίας Θήρας. Το σπουδαίο αυτό και σχεδόν ακέραιο εύρημα παρέμενε επίσης αθέατο και μακριά από το κοινό επί 22 χρόνια, έως το φθινόπωρο του 2022, όταν και προχωρήσαμε για πρώτη φορά στην προσωρινή παρουσίασή της στο υπό ανακαίνιση Μουσείο. Σήμερα, το εμβληματικό άγαλμα της Κόρης εμφανίζεται πλέον στη μόνιμη θέση του, προστατευμένο από αντισεισμική βάση, η οποία σχεδιάστηκε με όλες τις σύγχρονες προδιαγραφές από το εργαστήριο στατικής μηχανικής του Εθνικού Μετσόβειου Πολυτεχνείου και εφαρμόστηκε στο γλυπτό από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων στο Εργαστήριο Συντήρησης των Μουσείου Ακρόπολης, ώστε η Κόρη να μπορεί να στέκει ασφαλής αλλά και ελεύθερη αναδεικνύοντας πλήρως το αρχαϊκό της κάλλος.

Η Κόρη της Θήρας αποτέλεσε ένα από τα κεντρικά εκθέματα μιας από τις σημαντικότερες και πλέον επιτυχημένες περιοδικές εκθέσεις των τελευταίων ετών, με τίτλο «Κυκλαδίτισσες: Άγνωστες ιστορίες γυναικών των Κυκλάδων», η οποία συνδιοργανώθηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού δια της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, σε συνεργασία με το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης. Έχοντας πρώτα παρουσιαστεί με μεγάλη επιτυχία στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, η έκθεση «Κυκλαδίτισσες» φιλοξενείται από σήμερα στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Θήρας ανανεωμένη και με νέα προσαρμοσμένη διάταξη, σηματοδοτώντας πανηγυρικά την έναρξη της νέας πορείας του καθώς αποδίδεται πλήρως ανανεωμένο στο ελληνικό και διεθνές κοινό.

Η πρωτότυπη αυτή έκθεση παρουσιάζει την ιστορία των Κυκλάδων μέσα από τη γυναικεία οπτική, αναδεικνύοντας τον εξελισσόμενο και μεταλλασσόμενο ρόλο της γυναίκας στις νησιωτικές κοινωνίες από την προϊστορία έως τους μεταβυζαντινούς χρόνους. Μέσα από προσωπικές ιστορίες και λιγότερο γνωστές πτυχές της γυναικείας εμπειρίας, φωτίζει ζητήματα όπως η ταυτότητα, η ισότητα, η συμμετοχή και η αυτονομία. Καταδεικνύει πώς οι Κυκλαδίτισσες άλλοτε περιορίζονταν από κοινωνικά στερεότυπα και άλλοτε πρωταγωνιστούσαν δυναμικά στην οικογένεια, τη θρησκεία, την οικονομία και την πολιτική. Συνδέει το παρελθόν και το παρόν, προσκαλώντας το κοινό να στοχαστεί πάνω στη διαχρονική πορεία της γυναίκας ως φορέα παράδοσης και αλλαγής».

Η Πρόεδρος και Διευθύνουσα Σύμβουλος του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, Σάντρα Μαρινοπούλου, δήλωσε:

«Τον Μάιο του 2024 ξεκινήσαμε μία ιστορικής σημασίας συνεργασία με το Υπουργείο Πολιτισμού και την Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων. Μια συνεργασία που ανοίγει νέους δρόμους για την έρευνα, τη μελέτη και την προβολή του Κυκλαδικού πολιτισμού στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.Η συνεργασία θα περιλαμβάνει μια σειρά κοινών δράσεων, με κυριότερη το πρώτο Corpus, δηλαδή την πρώτη ψηφιακή καταγραφή όλων των μαρμάρινων ειδωλίων και αγγείων της πρωτοκυκλαδικής περιόδου που βρίσκονται σε μουσεία και ιδιωτικές συλλογές ανά τον κόσμο.

Καρπός αυτής της συνεργασίας είναι η έκθεση “Κυκλαδίτισσες”. Μια μεγάλη αρχαιολογική έκθεση η οποία ξεκίνησε το ταξίδι της το Δεκέμβριο του 2024 στο Μουσείο μας για να φτάσει σήμερα εδώ.Ήδη από τον σχεδιασμό της έκθεσης, κρίναμε μαζί με την Υπουργό Πολιτισμού κυρία Λίνα Μενδώνη και τον Διευθυντή της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων κύριο Δημήτρη Αθανασούλη, πως οι “Κυκλαδίτισσες” έπρεπε να συνεχίσουν το ταξίδι τους στη Σαντορίνη για να εγκαινιάσουν το ανακαινισμένο Αρχαιολογικό Μουσείο της Θήρας. Η απόφασή μας αυτή ήταν ένας ακόμη τρόπος να προσφέρουμε στις Κυκλάδες καθώς αυτές αποτελούν τον λόγο ύπαρξης του Μουσείου μας».

Το Αρχαιολογικό Μουσείο Θήρας, που ανεγέρθηκε μετά τον καταστροφικό σεισμό του 1956 σε σχέδια του αρχιτέκτονα Κωνσταντίνου Δεκαβάλλα, αποκαταστάθηκε πλήρως, με στόχο τη λειτουργική και αισθητική του αναβάθμιση.

Το έργο περιέλαβε την ενίσχυση της στατικής επάρκειας του κτηρίου, την ενεργειακή του αναβάθμιση, την προσβασιμότητα για ΑμεΑ, νέους φωτισμούς και σύγχρονες μουσειογραφικές υποδομές.

Κεντρικό έκθεμα του Μουσείου είναι η Κόρη της Θήρας, ένα από τα σπουδαιότερα αγάλματα ελληνικής γλυπτικής, που βρέθηκε στην Σελλάδα, την νεκρόπολη της Αρχαίας Θήρας. Η κολοσσική αρχαϊκή Κόρη της Θήρας, κατασκευασμένη σε ναξιακό μάρμαρο, αποτελεί το σύμβολο, μιας λιγότερο γνωστής σε σχέση με την προϊστορική Σαντορίνη, αλλά εξ ίσου σημαντικής περιόδου, όπου η Θήρα αναπτύσσεται δυναμικά κατά τον 7^ο-6^ο αιώνα π.Χ., με επίκεντρο την αρχαία πόλη στο Μέσα Βουνό.

Το εμβληματικό άγαλμα εκτίθεται για πρώτη φορά στη μόνιμη θέση του με  αντισεισμική βάση, η οποία σχεδιάστηκε με όλες τις σύγχρονες προδιαγραφές για να στηρίξει το γλυπτό, προστατεύοντάς το και από την υψηλή σεισμική δραστηριότητα της Σαντορίνης. Επιπλέον, με την νέα μεταλλική βάση επετεύχθησαν δύο ακόμη βασικοί στόχοι: Να μην επιβαρυνθεί το γλυπτό με μεγάλες διατρήσεις και, ταυτόχρονα, να εξασφαλιστεί η στατική επάρκεια ώστε το άγαλμα να στέκει ελεύθερο από κάθε σύγχρονη κατασκευή υποστήριξης, ώστε να αναδεικνύεται η ποιότητα και το κάλλος της αρχαϊκής Κόρης της Θήρας. Η μελέτη της βάσης ανατέθηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού και συντάχθηκε από το εργαστήριο στατικής μηχανικής του Εθνικού Μετσόβειου Πολυτεχνείου. Η υλοποίηση αυτής της σύνθετης κατασκευής έγινε από εξωτερικούς συνεργάτες, ενώ η ιδιαίτερα απαιτητική εφαρμογή στο γλυπτό πραγματοποιήθηκε από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων στο Εργαστήριο Συντήρησης των Μουσείου Ακρόπολης.   

Τα Αρχαιολογικό Μουσείο της Θήρας άνοιξε τις πύλες του με τις «Κυκλαδίτισσες», την πρώτη παγκυκλαδική διαχρονική έκθεση που έχει οργανωθεί ποτέ για τις Κυκλάδες. Κορυφαία εκθέματα, κυκλαδίτισσες από όλο το Αρχιπέλαγος, πλαισιώνουν την Κόρη της Θήρας στην μόνιμη κατοικία της, προσδίδοντας πανηγυρικό χαρακτήρα στα εγκαίνια του Μουσείου. Η περιοδική έκθεση διοργανώθηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού δια της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων και το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης (ΜΚΤ), στο πλαίσιο υλοποίησης σχετικού μνημονίου συνεργασίας. Ως συνδιοργανωτής συμμετέχει και ο Δήμος Θήρας. Πρόκειται για την μεγαλύτερη εκθεσιακή παραγωγή που έχει ποτέ οργανωθεί στις Κυκλάδες, στην οποία έχει κανείς την μοναδική ευκαιρία να θαυμάσει εκθέματα, τα οποία για να τα δει θα έπρεπε να ταξιδέψει σε όλα τα κυκλαδονήσια. Στο επίκεντρο βρίσκονται σπουδαία ευρήματα από τους αρχαιολογικούς θησαυρούς της Σαντορίνης. Επίσης, για πρώτη φορά εκτίθενται στον γενέθλιο τόπο τους, τις Κυκλάδες σπουδαία κυκλαδικά ειδώλια από την μόνιμη συλλογή του ΜΚΤ, μεταξύ των οποίων και το σπουδαίο πρωτοκυκλαδικό άγαλμα γυναικείας μορφής.   

Με την ολοκλήρωση του έργου, το Αρχαιολογικό Μουσείο Θήρας εντάσσεται δυναμικά στον πολιτιστικό χάρτη των Κυκλάδων και της χώρας, αποτελώντας έναν σύγχρονο, λειτουργικό και υψηλής αισθητικής αρχαιολογικό χώρο, με διεθνή προοπτική.

Στην τελετή των εγκαινίων παρεβρέθησαν ο Μητροπολίτης Θήρας, Αμοργού και Νήσων κ.Αμφιλόχιος, ο Υφυπουργός Ανάπτυξης και Τροφίμων Διονύσης Σταμενίτης, οι βουλευτές Κυκλάδων Φίλιππος Φόρτωμας, Κατερίνα Μονογιού και Μάρκος Καφούρος, οι Γενικοί Γραμματείς Πολιτισμού Γιώργος Διδασκάλου και Αγροτικής Ανάπτυξης Δημήτρης Παπαγιαννίδης, ο Αντιπεριφερειάρχης Γιώργος Λεονταρίτης, ο Δήμαρχος Θήρας Νίκος Ζώρζος και πλήθος κόσμου.