Επαναφορά συλλογικών συμβάσεων: Τι αλλάζει στην αγορά εργασίας – Τα οφέλη για εργαζομένους και επιχειρήσεις

Σημαντικά οφέλη φέρνει η ιστορική Κοινωνική Συμφωνία για την επέκταση των συλλογικών συμβάσεων εργασίας, στην οποία κατέληξαν κυβέρνηση και κοινωνικοί εταίροι.

Το περιεχόμενο της συμφωνίας ανακοίνωσε την Τετάρτη 26/11 η υπουργός Εργασίας Νίκη Κεραμέως, σε κοινή συνέντευξη με τους προέδρους της ΓΣΕΕ, του ΣΕΒ, της ΓΣΒΕΕ, των Εμπόρων, του ΣΕΤΕ και του ΣΒΕ.

Μεταξύ άλλων, η ιστορική συμφωνία περιλαμβάνει την αποκατάσταση σε μεγάλο βαθμό του συλλογικού εργατικού δικαίου που ίσχυε πριν από την εφαρμογή των μνημονίων και εγκαινιάζει μια νέα εποχή στην αγορά εργασίας.

Συλλογικές συμβάσεις εργασίας: Οι βασικοί άξονες της συμφωνίας

Όπως αναφέρει η εφημερίδα “Καθημερινή”, οι αλλαγές που συμφωνήθηκαν και στις αρχές του 2026 θα συμπεριληφθούν σε νομοσχέδιο του υπουργείου Εργασίας, αφορούν τους εξής άξονες:

Αξονας 1ος. Αλλαγές στην επέκταση των Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας, ώστε πολύ περισσότεροι εργαζόμενοι να καλύπτονται από αυτές. Στην κατεύθυνση αυτή:

α) Μειώνεται στο 40% η πρόβλεψη ότι μια ΣΣΕ μπορεί να επεκταθεί μόνο εφόσον δεσμεύει εργοδότες που απασχολούν ποσοστό μεγαλύτερο του 50% των εργαζομένων του κλάδου ή του επαγγέλματος.

Σήμερα, μόλις το 20% των εργαζομένων καλύπτεται από κάποια ΣΣΕ και στόχος είναι το ποσοστό αυτό να αυξηθεί στο 80%.

β) Δημιουργείται νέα δυνατότητα για την επέκταση Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας, καθώς το ποσοτικό κριτήριο του 40% δεν θα εξετάζεται καθόλου όταν τη Συλλογική Σύμβαση Εργασίας συνυπογράφουν εθνικοί κοινωνικοί εταίροι.

Ετσι, θα «ξεμπλοκάρουν» συζητήσεις μεταξύ των εκπροσώπων ενός κλάδου και της αντίστοιχης π.χ. ομοσπονδίας εργαζομένων, με την παρέμβαση των τριτοβάθμιων συνδικαλιστικών οργανώσεων. Ηδη υπάρχουν 15 κλαδικές ΣΣΕ που έχουν κατατεθεί στο Ανώτατο Συμβούλιο Εργασίας (ΑΣΕ) με αίτημα για επέκταση στο σύνολο των εργαζομένων στους κλάδους που αφορούν, όμως οι εργοδοτικές οργανώσεις δεν εκπροσωπούν το 50% των εργαζομένων, με αποτέλεσμα να παραμένουν στο συρτάρι του υπουργείου Εργασίας. Από τις αρχές Ιανουαρίου (μετά την ψήφιση του νόμου) εφόσον επανακατατεθούν οι συγκεκριμένες ΣΣΕ, υπογεγραμμένες από τη ΓΣΕΕ και κάποιον εκπρόσωπο των εργοδοτών, θα επεκταθούν χωρίς να λαμβάνεται υπόψη το 40%.

γ) Δίνεται η δυνατότητα στη ΓΣΕΕ να μπορεί να συνάπτει ή να συνυπογράφει κλαδικές Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας επικουρικά, εφόσον προσκληθεί από μέλος της να το κάνει. Για την πρόβλεψη αυτή υπήρξαν αντιδράσεις κυρίως από σωματεία εργαζομένων στα οποία έχουν την πλειοψηφία παρατάξεις με μικρή δύναμη στους κόλπους της ΓΣΕΕ.

δ) Προβλέπεται απλοποίηση των διαδικασιών για εγγραφή στα μητρώα οργανώσεων εργαζομένων και εργοδοτών (ΓΕΜΗΣΟΕ και ΓΕΜΗΟΕ αντιστοίχως) ώστε να ενισχυθεί η εγγραφή σε αυτά και κατά συνέπεια η δυνατότητα επέκτασης συλλογικών συμβάσεων εργασίας. Σήμερα, λόγω τεχνικών και γραφειοκρατικών προβλημάτων, πολλές συνδικαλιστικές οργανώσεις έχουν μείνει εκτός μητρώου, ενώ δεν είναι σπάνιες και οι περιπτώσεις που τεχνηέντως εργοδοτικές οργανώσεις μένουν εκτός μητρώου, προκειμένου να μη δεσμεύονται από την όποια συμφωνία.

Αξονας 2ος. Παρέχεται πλήρης προστασία των εργαζομένων μετά τη λήξη των Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας και μέχρι την υπογραφή νέας συλλογικής ή ατομικής σύμβασης. Στην πράξη, όλοι οι όροι μιας ΣΣΕ εξακολουθούν να ισχύουν και μετά τη λήξη της. Αρχικά δίνεται παράταση τριών μηνών στη διάρκειά της και στη συνέχεια εξακολουθούν να ισχύουν όλοι οι όροι της ΣΣΕ, μέχρι τη σύναψη νέας συλλογικής ή ατομικής σύμβασης εργασίας. Καταργείται δηλαδή η μνημονιακή ρύθμιση για τη μερική μετενέργεια που ισχύει από το 2012 και επαναφέρεται το προμνημονιακό καθεστώς της πλήρους μετενέργειας. Επίσης, καλύπτονται από τη Συλλογική Σύμβαση Εργασίας και όσοι εργαζόμενοι προσλαμβάνονται κατά την τρίμηνη παράτασή της.

Αξονας 3ος. Θεσπίζονται ταχύτερες διαδικασίες για την επίλυση διαφορών μέσω του Οργανισμού Μεσολάβησης και Διαιτησίας (ΟΜΕΔ). Συγκεκριμένα, προβλέπεται ένας μηχανισμός προελέγχου των προϋποθέσεων που ήδη ισχύουν για τη μονομερή προσφυγή στη μεσολάβηση και στη διαιτησία από τριμελή επιτροπή που θα συσταθεί στον Οργανισμό. Επίσης, καταργείται ο δεύτερος βαθμός διαιτησίας του ΟΜΕΔ για τη γρηγορότερη επίλυση διαφορών, ενώ διατηρείται η δυνατότητα δικαστικής προσβολής της διαιτητικής απόφασης.

Τα οφέλη για εργαζομένους και επιχειρήσεις

Τη συμφωνία υπέγραψαν στο σύνολό τους οι εκπρόσωποι των κοινωνικών εταίρων (ΓΣΕΕ, ΣΕΒ, ΕΣΕΕ, ΓΣΕΒΕΕ, ΣΕΤΕ και ΣΒΒΕ) και η υπουργός Εργασίας Νίκη Κεραμέως.

Όλοι συμφώνησαν πως η κοινωνική συμφωνία επιφέρει πολλαπλά οφέλη για εργαζομένους και επιχειρήσεις, καθώς οδηγεί στη σύναψη και επέκταση περισσότερων Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας, δημιουργεί ένα ασφαλές και προβλέψιμο εργασιακό περιβάλλον, προστατεύει τα δικαιώματα των εργαζομένων ακόμη και μετά τη λήξη Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας, προστατεύει τους νεοπροσλαμβανομένους, δημιουργεί τις προϋποθέσεις για περαιτέρω αύξηση μισθών και παροχών, ενισχύει τον υγιή ανταγωνισμό και διασφαλίζει τη νομιμότητα με σαφή προσδιορισμό του πεδίου εφαρμογής των Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας και κατά την επέκτασή τους.

Τα οφέλη για τους εργαζομένους:

Καλύτερες παροχές και δυνατότητα αύξησης μισθών
Σταθερότητα στο εργασιακό περιβάλλον
Μικρότερη ψυχολογική πίεση

Τα οφέλη για τις επιχειρήσεις:

Καταπολέμηση αθέμητου ανταγωνισμού
Αναπτυξιακό όφελος από την εργασιακή ειρήνη, αφού αποφεύγονται οι συνεχείς διαπραγματεύσεις
Αξιοποίηση επενδυτικών δυνατοτήτων
Δυνατότητα επένδυσης στους εργαζόμενους και στην εξέλιξή τους