ΥΠΠΟ: Θωράκιση με αντικεραυνική προστασία εμβληματικών μνημείων της Θεσσαλονίκης

Το υπουργείο Πολιτισμού προχωρεί στην ενίσχυση της προστασίας τεσσάρων εμβληματικών μνημείων της Θεσσαλονίκης, εγγεγραμμένων στον Κατάλογο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO, έναντι των κεραυνικών πληγμάτων και των συνεπειών τους, στο πλαίσιο της πολιτικής του για τη μέγιστη θωράκιση των αρχαιολογικών χώρων και των μνημείων από τα ακραία φαινόμενα της κλιματικής κρίσης.

Το έργο αφορά στην εγκατάσταση συστήματος αντικεραυνικής προστασίας και προστασίας από υπερτάσεις στο φρουριακό συγκρότημα του Επταπυργίου, στον Πύργο Αλύσεως, στον Λευκό Πύργο και στον Ναό του Αγίου Δημητρίου. Το φρουριακό συγκρότημα Επταπυργίου βρίσκεται στο βόρειο άκρο της ακρόπολης της Θεσσαλονίκης, αποτελείται από δέκα πύργους, τετράπλευρους και τρίπλευρους, και τα μεσοπύργια τείχη που τους συνδέουν.

Ο Πύργος της Αλύσεως, ύψους 25 μ., βρίσκεται στο βορειανατολικό άκρο των τειχών της Θεσσαλονίκης. Ο Λευκός Πύργος είναι κυλινδρικός με ύψος 34 μ. Έχει ισόγειο και έξι ορόφους -συνολικά, δηλαδή, επτά στάθμες- που επικοινωνούν με εσωτερικό κλιμακοστάσιο. Ο Ναός του Αγίου Δημητρίου είναι πεντάκλιτη βασιλική με νάρθηκα και εγκάρσιο κλίτος, και προσαρτημένο στη ΝΑ γωνία της το παρεκκλήσι του Αγίου Ευθυμίου.

Η υπουργός Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη, δήλωσε: «Προτεραιότητα του υπουργείου Πολιτισμού και των υπηρεσιών του αποτελεί η προστασία του μνημειακού μας αποθέματος έναντι της κλιματικής κρίσης. Για αυτό και εργαζόμαστε συστηματικά για τη θωράκισή του από τις επιπτώσεις των ακραίων καιρικών φαινομένων, τα οποία αποτελούν πραγματικότητα την οποία ήδη βιώνουμε. Εκπονούμε διαχειριστικά σχέδια για την πλειονότητα των εγγεγραμμένων μνημείων στον Κατάλογο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO, αλλά και για άλλα μνημεία μείζονος σημασίας.

Στα σχέδια προβλέπεται, μεταξύ άλλων, η πρόληψη για τον σχεδιασμό και την εφαρμογή μέτρων διαφύλαξης και διάσωσης των πολιτιστικών αγαθών, σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης. Εν προκειμένω, λαμβάνοντας υπόψη τα σύγχρονα πρότυπα ασφαλείας, με σεβασμό στην αυθεντικότητα και στην ιστορική τους αξία, θωρακίζουμε τέσσερα εμβληματικά μνημεία της Θεσσαλονίκης, το Επταπύργιο, τον Πύργο Αλύσεως, τον Λευκό Πύργο και τον Άγιο Δημήτριο, διασφαλίζοντας ότι τα ίδια και οι επισκέπτες τους προστατεύονται, στο μέτρο του δυνατού, από κεραυνικά πλήγματα».

Φρουριακό συγκρότημα Επταπυργίου

Από τη δεκαετία του 1890 το Φρούριο λειτούργησε ως οθωμανική φυλακή και μετά το 1912 ως ελληνική φυλακή. Το 1989, το Φρούριο μαζί με τα οικόπεδα που το περιβάλλουν μεταβιβάστηκε από το υπουργείο Δικαιοσύνης στο υπουργείο Πολιτισμού. Από το 1996 έως το 2023 υλοποιήθηκαν εργασίες προστασίας και αποκατάστασης στο μνημείο.

Από το 2019 φιλοξενείται το Φεστιβάλ Επταπυργίου σε δύο εσωτερικούς αύλειους χώρους με καθορισμένες οδεύσεις για τους θεατές. Το 2018 και το 2024 ακραία καιρικά φαινόμενα είχαν προκαλέσει κρουστικές υπερτάσεις και καταστροφή κεντρικών ηλεκτρολογικών και ηλεκτρονικών συστημάτων.

Το έργο για την εγκατάσταση συστήματος αντικεραυνικής προστασίας αντιμετωπίζει ενιαία τα κτήρια και τους υπαίθριους χώρους εντός του φρουριακού συγκροτήματος του Επταπυργίου δεδομένης της λειτουργικής εξάρτησής τους. Αφορά σε 12 κτήρια, σε ισόγειο και όροφο, και δύο υπαίθριους χώρους.

Πύργος της Αλύσεως

Στο εσωτερικό του Πύργου συναντώνται συνολικά οκτώ κύριοι χώροι. Συγκεκριμένα, ο χώρος εισόδου, τρία πυροβολεία, τρεις χώροι βοηθητικής χρήσης και ο «χώρος φρουράς». Ο Πύργος είναι ανοιχτός στο κοινό και το δώμα του είναι επισκέψιμο.

Λόγω του μεγάλου ύψους του σε σχέση με το αστικό περιβάλλον, ο Πύργος ενέχει τον κίνδυνο να πληγεί από κεραυνούς. Κατά τη διάρκεια έντονων καιρικών φαινομένων, το 2017, καταστράφηκε ο πίνακας της ηλεκτρολογικής εγκατάστασης.

Λευκός Πύργος

Σε κάθε όροφο του λευκού Πύργου σχηματίζεται μία κεντρική κυκλική αίθουσα, με την οποία επικοινωνούν μικρότερα τετράπλευρα δωμάτια. Ο τελευταίος όροφος έχει μόνο την κεντρική αίθουσα και έξω από αυτήν δώμα (στάθμη 6). Στο ανώτερο δώμα (στάθμη 7) υψώνεται η ελληνική σημαία. Ο Πύργος είναι ανοικτός και το δώμα του είναι επισκέψιμο.

Ναός Αγίου Δημητρίου

Κάτω από το ιερό του Αγίου Δημητρίου και το εγκάρσιο κλίτος υπάρχει κρύπτη, η οποία αποτελούσε το ανατολικό τμήμα ρωμαϊκού λουτρού, το οποίο συνδέεται με τη φυλάκιση και τη θανάτωση του Αγίου. Ο χώρος κατά την οθωμανική περίοδο καταχώθηκε και εντοπίστηκε ξανά μετά την πυρκαγιά του 1917, και από το 1985 λειτουργεί ως εκθεσιακός χώρος.

Πηγή: ΑΠΕ – ΜΠΕ