Ανησυχία στην Ευρώπη: Σπέρμα από δότη με γονίδιο που προκαλεί καρκίνο χρησιμοποιήθηκε για τη σύλληψη σχεδόν 200 παιδιών

Ένας δότης σπέρματος, ο οποίος εν αγνοία του έφερε μια γενετική μετάλλαξη που αυξάνει δραματικά τον κίνδυνο καρκίνου, έχει αποκτήσει τουλάχιστον 197 παιδιά σε όλη την Ευρώπη, σύμφωνα με έρευνα του BBC και άλλων ευρωπαϊκών δικτύων.

Μερικά παιδιά έχουν ήδη πεθάνει και μόνο μια μειονότητα που κληρονομεί τη μετάλλαξη θα γλιτώσει τον καρκίνο στη ζωή της. Ο δότης, που ξεκίνησε να δίνει σπέρμα το 2005 όταν ήταν φοιτητής, ήταν υγιής και πέρασε τον απαραίτητο έλεγχο.

Ωστόσο, τμήμα του DNA του είχε μεταλλαχθεί πριν ακόμη γεννηθεί, επηρεάζοντας το γονίδιο TP53, το οποίο αποτρέπει τη μετατροπή των κυττάρων σε καρκινικά. Το μεγαλύτερο μέρος του σώματός του δεν φέρει τη βλαβερή μετάλλαξη, όμως έως και 20% των σπερματοζωαρίων του την περιέχουν.

Όσα παιδιά συλλαμβάνονται από αυτά τα σπερματοζωάρια έχουν τη μετάλλαξη σε κάθε κύτταρο, μια κατάσταση γνωστή ως σύνδρομο Li Fraumeni, που συνοδεύεται από έως και 90% πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου, συχνά στην παιδική ηλικία, καθώς και του κινδύνου για καρκίνο του μαστού στις γυναίκες.

Όπως είπε η καθηγήτρια γενετικής, Κλερ Τέρνμπουλ, η διάγνωση είναι «καταστροφική» και απαιτεί ετήσιες μαγνητικές τομογραφίες και υπερηχογραφήματα, ενώ πολλές γυναίκες αφαιρούν προληπτικά τους μαστούς τους.

Το σπέρμα δεν δόθηκε σε κλινικές του Ηνωμένου Βασιλείου, αλλά σύμφωνα με το BBC ένας «πολύ μικρός» αριθμός οικογενειών από τη Βρετανία, οι οποίες έχουν ενημερωθεί, χρησιμοποίησαν το σπέρμα του δότη ενώ έκαναν θεραπεία γονιμότητας στη Δανία.

Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Σπέρματος της Δανίας, η οποία πούλησε το σπέρμα, δήλωσε ότι οι οικογένειες που επλήγησαν εκφράζουν τη «βαθιά τους συμπάθεια» και παραδέχτηκε ότι το σπέρμα χρησιμοποιήθηκε για την τεκνοποίηση πάρα πολλών μωρών σε ορισμένες χώρες.

Η αντίδραση των γονέων

Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Σπέρματος δήλωσε ότι «ο ίδιος ο δότης και τα μέλη της οικογένειάς του δεν είναι άρρωστοι» και μια τέτοια μετάλλαξη «δεν ανιχνεύεται προληπτικά με γενετικό έλεγχο». Είπαν ότι «αμέσως απέκλεισαν» τον δότη μόλις ανακαλύφθηκε το πρόβλημα με το σπέρμα του.

 Από 67 γνωστά παιδιά, 23 είχαν τη μετάλλαξη και 10 είχαν ήδη καρκίνο. Σύμφωνα με νεότερες πληροφορίες, ο αριθμός των παιδιών που γεννήθηκαν από τον δότη ανέρχεται σε τουλάχιστον 197, ωστόσο είναι άγνωστο πόσα έχουν κληρονομήσει τη μετάλλαξη.

Μητέρα από τη Γαλλία ενημερώθηκε ότι η 14χρονη κόρη της έχει τη μετάλλαξη. Δηλώνει ότι δεν κατηγορεί τον δότη, αλλά θεωρεί απαράδεκτο ότι της δόθηκε σπέρμα με σοβαρό κίνδυνο για την υγεία.

Σε χώρες όπως το Βέλγιο, όπου ο περιορισμός είναι έξι οικογένειες ανά δότη, ο συγκεκριμένος δότης χρησιμοποιήθηκε από 38 γυναίκες, οι οποίες απέκτησαν 53 παιδιά. Παρά τις ανησυχίες, ειδικοί δηλώνουν ότι τέτοια περιστατικά είναι εξαιρετικά σπάνια και ότι οι κλινικές προσφέρουν σημαντικά υψηλότερα επίπεδα ελέγχου από τον φυσικό προγραμματισμό.