Φινλανδία: Το Ελσίνκι καλείται να διορθώσει τις αδικίες που διαπράχθηκαν κατά των Σαάμι

“Πολλά παιδιά έχασαν την επαφή με την ταυτότητά τους”: η Φινλανδία πρέπει να διορθώσει τις ιστορικές αδικίες που διέπραξε σε βάρος των Σαάμι, καλεί μια επιτροπή για την αλήθεια και τη συμφιλίωση, παραδίδοντας στην κυβέρνηση έκθεση που διενήργησε επί τέσσερα χρόνια.

Η επιτροπή αυτή, στην οποία ανατέθηκε το 2021 η έρευνα, συνέλεξε μαρτυρίες από περίπου 400 αυτόχθονες Σαάμι και δέκα εμπειρογνώμονες για να φέρει στο φως τις διακρίσεις και παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων που διαπράχθηκαν από τη φινλανδική κυβέρνηση, της οποίας η πολιτική αφομοίωσης εξετάστηκε επίσης.

Έως τα τέλη του 20ού αιώνα, πολλά παιδιά Σαάμι χωρίστηκαν από τις οικογένειές τους και μπήκαν σε οικοτροφεία, όπου τους απαγορευόταν να μιλούν τη δική τους γλώσσα, να ασκούν τον πολιτισμό τους ή να ζουν σύμφωνα με τον παραδοσιακό τρόπο ζωής τους, τονίζει η έκθεση.

“Αποτέλεσμα, πολλά παιδιά έχασαν την επαφή με τη γλώσσα τους και την ταυτότητά τους, και οι επιπτώσεις είναι ακόμη εμφανείς στις κοινότητες Σαάμι με τη μορφή απειλούμενων με εξαφάνιση γλωσσών και πολιτισμικών απωλειών”, σύμφωνα με την έκθεση.

Η επιτροπή παρέδωσε σήμερα την τελική έκθεσή της, αποτέλεσμα εργασίας τεσσάρων ετών, στον Φινλανδό πρωθυπουργό και σε εκπροσώπους των Σαάμι.

Η Φινλανδία δεν έχει ακόμη ζητήσει επίσημα συγγνώμη από τον λαό αυτό.

“Είναι σαφές, για μένα, ότι πρέπει να ζητήσουμε συγγνώμη”, δήλωσε ο πρωθυπουργός Πέτερι Όρπο παραλαμβάνοντας την έκθεση.

Μοναδικός αυτόχθων λαός της Ευρώπης, οι περίπου 100.000 Σαάμι είναι σήμερα διάσπαρτοι σε μια προγονική γη που περιλαμβάνει τη Φινλανδία –όπου είναι 10.000–, τη Νορβηγία, τη Σουηδία και το εσωτερικό της ρωσικής χερσονήσου Κόλα.

Ο πολιτισμός τους και η γλώσσα τους είναι ριζωμένοι στα παραδοσιακά μέσα διαβίωσης: την εκτροφή των ταράνδων, την αλιεία, τη συλλογή καρπών και τη χειροτεχνία.

Η πολιτική αφομοίωσης της Φινλανδίας δεν κατοχυρώνεται νομικά όπως στη Νορβηγία ή στη Σουηδία αλλά “το τελικό αποτέλεσμα ήταν το ίδιο”, δήλωσε στο Γαλλικό Πρακτορείο η πρόεδρός της Επιτροπής Χάνελε Πόκα.

Το κράτος πρέπει να “αναλάβει την ευθύνη των ιστορικών αδικιών” και να αναγνωρίσει ότι η χώρα “δημιουργήθηκε επί των εδαφών δύο λαών, των Σαάμι και των Φινλανδών”, υπογραμμίζει η επιτροπή.

Για τον Νίιλα – Γιούχαν Βαλκεάπαα, 21 ετών, και αντιπρόεδρο του Συμβουλίου νέων του κοινοβουλίου Σαάμι στη Φινλανδία, η έκθεση αυτή είναι “εξαιρετικά σημαντική”.

“Μπορούμε τώρα, για πρώτη φορά, επίσημα να διηγηθούμε τις ιστορίες μας, και η αλήθεια θα πρέπει να είναι προσβάσιμη σε όλους”, δηλώνει στο Γαλλικό Πρακτορείο.

Το διαγενεακό τραύμα που έχει προκαλέσει η πολιτική αφομοίωσης συνεχίζει να υπάρχει στους κόλπους του πληθυσμού των Σαάμι, δηλώνει η πρόεδρος της επιτροπής. “Μας μίλησαν για πράγματα που παρέμειναν στη σιωπή, επί δεκαετίες, για πραγματικά επώδυνες και δύσκολες εμπειρίες”, αναφέρει η Πόκα.

Στην έκθεση, ένα πρόσωπο αφηγείται τη μεταχείριση που υπέστη στο σχολείο στις αρχές της δεκαετίας του 1950. “Δεν μιλούσα λέξη φινλανδικά”, λέει. “Δεν μπορούσα να παρακολουθήσω τα μαθήματα. Με τιμωρούσαν δίνοντάς μου ξύλο με τον χάρακα μέχρι να μάθω φινλανδικά. Με χτυπούσαν συνέχεια στα δάχτυλα”.

Σήμερα, οι Σαάμι είναι αντιμέτωποι με δυσκολίες που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή και την αυξανόμενη όρεξη των κρατών για τη χρήση της γης και των πόρων που αφθονούν στην περιοχή της Αρκτικής.

Και τα δικαιώματά τους ως αυτόχθων λαός δεν γίνονται πλήρως σεβαστά, σημειώνει η έκθεση.

Η επιτροπή πρότεινε 68 μέτρα για να διασφαλιστεί “ένα καλύτερο μέλλον” στον λαό των Σαάμι. Μεταξύ αυτών είναι η επικύρωση από τη Φινλανδία της Σύμβασης της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ΔΟΕ) σχετικά με τους αυτόχθονες λαούς και τις φυλές, η υιοθέτηση νομοθεσίας που ρυθμίζει την εκτροφή ταράνδων από τους Σαάμι και η δημιουργία μονάδας συντονισμού υποθέσεων των Σαάμι στο γραφείο του πρωθυπουργού.

Ο Όρπο υποσχέθηκε ότι θα καταθέσει αυτό το κείμενο στο Κοινοβούλιο για συζήτηση.

Η Ευαγγελική Λουθηρανική Εκκλησία της Φινλανδίας, η οποία συνέβαλε ενεργά στην πολιτική αφομοίωσης, ζήτησε συγγνώμη από τους Σαάμι νωρίτερα φέτος.