Τραμπ, Ευρώπη και Ουκρανία: Οι παραχωρήσεις, οι ανησυχίες και η πίεση στον Ζελένσκι

Ο Ντόναλντ Τραμπ εμφανίστηκε διατεθειμένος να προχωρήσει σε παραχωρήσεις στο ζήτημα της Ουκρανίας, την ώρα που ο Βρετανός πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ υπογράμμισε ότι η πρότασή του αφήνει το Κίεβο εκτεθειμένο σε ενδεχόμενη ρωσική επίθεση.

Το Σάββατο (22/11), ο Τραμπ δήλωσε πως το ειρηνευτικό του σχέδιο των 28 σημείων -το οποίο προβλέπει, μεταξύ άλλων, ότι η Ουκρανία θα παραχωρήσει σημαντικά εδάφη και θα μειώσει το μέγεθος του στρατού της – «δεν αποτελεί την τελική μου πρόταση».

«Θέλουμε να επιτύχουμε την ειρήνη. Αυτό θα έπρεπε να είχε συμβεί εδώ και πολύ καιρό… Προσπαθούμε να το τελειώσουμε. Με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, πρέπει να το τελειώσουμε», δήλωσε χαρακτηριστικά στους δημοσιογράφους.

Όταν ρωτήθηκε αν το σχέδιο, το οποίο επί της ουσίας απορρίφθηκε από τους Ευρωπαίους ηγέτες, ήταν η τελική του προσφορά για τον τερματισμό του πολέμου με τη Ρωσία, απάντησε: «Όχι, δεν είναι η τελική μου προσφορά».

Ωστόσο, ο Τραμπ πρόσθεσε ότι αν ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ο πρόεδρος της Ουκρανίας, δεν δεχόταν το σχέδιο μέχρι την προθεσμία της Πέμπτης, τότε θα μπορούσε να «συνεχίσει να πολεμά με όλη του την καρδιά».

Πάντως, αξίζει να σημειωθεί ότι το σχέδιο Τραμπ συναντά έντονη αντίδραση στο Κογκρέσο, τόσο από Δημοκρατικούς όσο και από Ρεπουμπλικανούς, οι οποίοι το χαρακτηρίζουν ως «παραχωρήσεις προς τον Πούτιν».

Σύμφωνα με την Telegraph, ο Κιρ Στάρμερ, μαζί με τον Φρίντριχ Μερτς και τον Εμανουέλ Μακρόν -ηγεσίες Ηνωμένου Βασιλείου, Γερμανίας και Γαλλίας αντίστοιχα- άσκησαν το Σάββατο κριτική σε βασικά σημεία του σχεδίου. Προειδοποίησαν ότι θα ανάγκαζε την Ουκρανία να παραδώσει εδάφη υπό πίεση και θα την άφηνε ευάλωτη σε νέες επιθέσεις.

Μιλώντας στη σύνοδο κορυφής της G20 στη Νότια Αφρική, ο Βρετανός πρωθυπουργός εξέφρασε «ανησυχία» για την ιδέα επιβολής ανώτατου στρατιωτικού ορίου στην Ουκρανία, τονίζοντας ότι είναι «απολύτως θεμελιώδες η χώρα να μπορεί να αμυνθεί σε περίπτωση κατάπαυσης του πυρός».

«Προφανώς, θέλω να επιτευχθεί ειρήνη το συντομότερο δυνατό, αλλά πρέπει να είναι δίκαιη και διαρκής· γι’ αυτό οφείλουμε να το κάνουμε σωστά», συμπλήρωσε.

Η βρετανική κυβέρνηση εκφράζει φόβους ότι, αν η Ουκρανία εξαναγκαστεί να μειώσει το μέγεθος των ενόπλων δυνάμεών της, θα καταστεί ευάλωτη σε μια ακόμη αιφνιδιαστική χειμερινή επίθεση από τη Ρωσία μέσα στη χρονιά.

Οι φόβοι της Ευρώπης

Οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι εκφράζουν σοβαρούς φόβους και διαφωνίες με το σχέδιο Τραμπ για την Ουκρανία.

Κεντρική ανησυχία είναι ότι η Ρωσία θα μπορούσε να παραβιάσει μια ειρηνευτική συμφωνία, όπως συνέβη τον Μάιο, όταν εξαπέλυσε εκατοντάδες επιθέσεις με drones και πυραύλους κατά τη διάρκεια τριήμερης κατάπαυσης του πυρός.

Επιπλέον, η μείωση του αριθμού του ουκρανικού στρατιωτικού προσωπικού -που σήμερα φτάνει τα 800.000-850.000 άτομα- θα καθιστούσε πιο εύκολο για τη Ρωσία να στοχεύσει τις κρίσιμες ενεργειακές υποδομές της χώρας κατά τους χειμερινούς μήνες. Πρόκειται για στρατηγική που έχει επανειλημμένα χρησιμοποιήσει ο Βλαντιμίρ Πούτιν, ο οποίος το 2022 και το 2023 εξαπέλυσε αιματηρές χειμερινές επιθέσεις με στόχο τον έλεγχο του Ντονμπάς, χωρίς όμως επιτυχία.

Το αμερικανικό σχέδιο προβλέπει μεταξύ άλλων:

• Ανώτατο όριο 600.000 ατόμων για τις ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις.
• Απώλεια τριών επαρχιών υπέρ της Ρωσίας, συμπεριλαμβανομένης της Κριμαίας.
• Επαναφορά της Ρωσίας στο G7, μετατρέποντάς το σε G8.

Σύμφωνα με το σχέδιο του Ντόναλντ Τραμπ, η Ουκρανία δεν θα έχει το δικαίωμα να φιλοξενεί στρατεύματα του ΝΑΤΟ, ενώ τα ξένα μαχητικά αεροσκάφη θα μπορούν να σταθμεύουν μόνο στην Πολωνία.

Τα πρόσφατα σχόλια του Τραμπ δείχνουν στροφή σε σχέση με την προηγούμενη θέση του, κατά την οποία είχε δηλώσει ότι ο Ζελένσκι «θα πρέπει να συμπαθήσει» την ειρηνευτική συμφωνία.

Παράλληλα, Αμερικανοί αξιωματούχοι απείλησαν ότι θα σταματήσουν την αποστολή όπλων και την ανταλλαγή πληροφοριών με την Ουκρανία, εάν οι απαιτήσεις τους δεν ικανοποιηθούν.

Ο Πούτιν είναι πρόθυμος να «δείξει ευελιξία»

Ο Βλαντιμίρ Πούτιν δήλωσε την Παρασκευή σε σύσκεψη του υπουργικού συμβουλίου ασφαλείας της Ρωσίας ότι είναι πρόθυμος να «δείξει ευελιξία», αλλά ταυτόχρονα παραμένει έτοιμος να συνεχίσει τον στρατιωτικό αγώνα.

Ο Ρώσος πρόεδρος τόνισε ότι «η Ουκρανία και οι Ευρωπαίοι σύμμαχοί της» εξακολουθούν να «ονειρεύονται» να νικήσουν τη Ρωσία στο πεδίο της μάχης, αλλά υπογράμμισε ότι οι ρωσικές δυνάμεις θα καταλάβουν περισσότερα εδάφη με τη βία εάν η συμφωνία δεν γίνει αποδεκτή.

Συγκεκριμένα είπε: «Αν το Κίεβο αρνηθεί να συζητήσει τις προτάσεις του Προέδρου Τραμπ, τότε τόσο η Ουκρανία όσο και οι ευρωπαίοι πολεμοκάπηλοι πρέπει να καταλάβουν ότι τα γεγονότα που συνέβησαν στο Κουπιάνσκ [πρόσφατη ρωσική νίκη] θα επαναληφθούν αναπόφευκτα και σε άλλες κρίσιμες περιοχές του μετώπου».

Η θέση του Ζελένσκι

Ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι φαίνεται να βρίσκεται σε σαφώς αδύναμη διαπραγματευτική θέση. Η επικείμενη πτώση του Ποκρόβσκ, σημαντικού οδικού και σιδηροδρομικού κόμβου, θα καθιστούσε τις κύριες φρουρές του Ντονμπάς, Κραματόρσκ και Σλοβιάνσκ, πιο ευάλωτες.

Ο Τζόναθαν Πάουελ, σύμβουλος εθνικής ασφάλειας του Κιρ Στάρμερ, θα συναντηθεί την Κυριακή στη Γενεύη με Ευρωπαίους, Ουκρανούς και Αμερικανούς ομολόγους του, μεταξύ αυτών ο Μάρκο Ρούμπιο, υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, και ο Στιβ Γουίτκοφ, απεσταλμένος του Λευκού Οίκου, για να συζητήσουν το μέλλον του ειρηνευτικού σχεδίου.

Ο κ. Πάουελ αναμένεται να τονίσει ότι οι δυτικές χώρες δεν μπορούν να περιορίσουν την ικανότητα της Ουκρανίας να αντεπιτεθεί σε περίπτωση κατάρρευσης της εκεχειρίας, όταν ο Πούτιν αποκτά στρατηγικό πλεονέκτημα στο πεδίο της μάχης.

Αυτή η θέση, που συμμερίζονται και άλλοι δυτικοί σύμμαχοι, δείχνει ότι οι φίλοι της Ουκρανίας στην Ευρώπη δεν έχουν μεγάλη εμπιστοσύνη στην τήρηση των ρωσικών υποσχέσεων μετά την υπογραφή της συμφωνίας.

Ωστόσο, οι δυτικοί αξιωματούχοι της άμυνας φαίνεται να βλέπουν θετικά μία πρόταση του αμερικανικού σχεδίου: την παροχή εγγυήσεων ασφαλείας τύπου ΝΑΤΟ στην Ουκρανία, με τη διαβεβαίωση ότι οποιαδήποτε επίθεση από τη Ρωσία θα αντιμετωπιστεί ως επίθεση σε ολόκληρη τη «διατλαντική κοινότητα».

Αναμένεται να ενημερώσουν τον κ. Ρούμπιο ότι οι ΗΠΑ δεν μπορούν να διαπραγματευτούν εγγυήσεις ασφαλείας για την Ουκρανία με την υποστήριξη του ΝΑΤΟ χωρίς προηγούμενη διαβούλευση με τα υπόλοιπα μέλη της συμμαχίας. Το σχέδιο του κ. Τραμπ θα απαγόρευε επίσης στην Ουκρανία να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ, παρά την πρόθεση ορισμένων χωρών μελών να προσφέρουν ένταξη μετά τον πόλεμο.

Αμερικανικές πηγές ανέφεραν στον ιστότοπο Axios ότι η συμφωνία θα λειτουργεί ως «συνεργασία» μεταξύ ΗΠΑ, Ουκρανίας και Ρωσίας, και ότι ενδέχεται να υποστεί αλλαγές.

Ο κ. Ζελένσκι, ο οποίος αντιμετωπίζει την επιλογή είτε να υποχωρήσει αποδεχόμενος το σχέδιο Τραμπ και να χάσει μέρος της «αξιοπρέπειάς» του είτε να χάσει έναν σημαντικό σύμμαχο στις ΗΠΑ, είχε δύο συνομιλίες με τον Κιρ Στάρμερ το Σάββατο το βράδυ. Σε μία από αυτές συμμετείχε και ο Καναδός πρωθυπουργός μέσω τηλεφωνικής συνδιάσκεψης.

Ο Ουκρανός πρόεδρος δήλωσε ότι η συζήτηση με τον Στάρμερ ήταν εκτενής και κάλυψε πολλές λεπτομέρειες του διπλωματικού σχεδιασμού της ειρηνευτικής διαδικασίας, προσθέτοντας: «Ο συντονισμός θα συνεχιστεί και είμαι ευγνώμων προς τη βρετανική κοινωνία για την υποστήριξή της».

Παράλληλα, ο Ζελένσκι επανέλαβε τις ιδιωτικές ανησυχίες των ευρωπαϊκών πρωτευουσών, προειδοποιώντας για τον κίνδυνο μιας «τρίτης εισβολής» και ενός «άλλου πλήγματος για την Ουκρανία» αν δεν διασφαλιστούν εγγυήσεις ασφάλειας σε οποιαδήποτε ειρηνευτική συμφωνία.

Εξοργισμένοι οι Ευρωπαίοι ηγέτες

Η απόφαση του κ. Τραμπ να συμβουλευτεί τη Ρωσία αντί της Ουκρανίας κατά τη διαμόρφωση του σχεδίου του προκάλεσε έντονη δυσαρέσκεια σε ορισμένους Ευρωπαίους ηγέτες, οι οποίοι ένιωσαν ότι προδόθηκαν όταν το σχέδιο αποκαλύφθηκε από τα μέσα ενημέρωσης.

Ο Γερμανός καγκελάριος, Φρίντριχ Μερτς, ανέφερε ότι είχε συνομιλία με τον κ. Τραμπ, επισημαίνοντας πως «ολόκληρη η ευρωπαϊκή ήπειρος» βρίσκεται σε κίνδυνο λόγω των διαπραγματεύσεων. Παράλληλα, ο Πολωνός πρωθυπουργός, Ντόναλντ Τουσκ, προειδοποίησε ότι η Ρωσία «δεν μπορεί να επιβάλει τους όρους της στην Ουκρανία και στην Ευρώπη».

Ο Εμανουέλ Μακρόν, πρόεδρος της Γαλλίας, τόνισε ότι το ειρηνευτικό σχέδιο του κ. Τραμπ «πρέπει να επανεξεταστεί», υπογραμμίζοντας τον κίνδυνο να υπονομευτεί η κυριαρχία της Ευρώπης και η ενότητα του ΝΑΤΟ.

Ο Κίρ Στάρμερ επικοινώνησε με τον κ. Τραμπ το Σάββατο το βράδυ και, σύμφωνα με εκπρόσωπο, «μετέφερε τις συζητήσεις που έχουν γίνει μεταξύ των εταίρων της Συμμαχίας των Προθυμών που συμμετείχαν στη σύνοδο κορυφής της G20». Η νέα τους επικοινωνία είναι προγραμματισμένη για την Κυριακή.