Ανάλυση CNN: Τα τρία ερωτήματα που αναζητούν απάντηση για την επόμενη ημέρα της Γάζας

Μέσα σε ένα δραματικό 24ωρο, ο κόσμος παρακολουθεί συγκλονιστικές εικόνες απελευθέρωσης ομήρων από τη Λωρίδα της Γάζας και επανένωσής τους με τις οικογένειές τους, ενώ ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, απηύθυνε ιστορική ομιλία στην Κνεσέτ του Ισραήλ, δηλώνοντας ότι «σήμερα ξημερώνει μια ιστορική νέα εποχή για τη Μέση Ανατολή».

Οι εξελίξεις κορυφώνονται ενόψει της διεθνούς συνόδου στην Αίγυπτο, όπου η διεθνής κοινότητα θα συζητήσει τα επόμενα βήματα του σχεδίου του Τραμπ για ειρήνη και ανοικοδόμηση της Γάζας.

Καθώς οι σκηνές αυτές εκτυλίσσονται, τρία βασικά ερωτήματα βρίσκονται στο επίκεντρο της διεθνούς προσοχής, σύμφωνα με την ανάλυση του CNN.

Τι θα πράξει η Χαμάς;

Κατά την προηγούμενη συμφωνία για απελευθέρωση ομήρων —στην οποία είχα εμπλακεί προσωπικά στις διαπραγματεύσεις— η Χαμάς εκμεταλλεύτηκε την εκεχειρία για να ανασυγκροτηθεί, βγαίνοντας από τα υπόγεια τούνελ της, επανακτώντας τον έλεγχο σε περιοχές της Γάζας, δολοφονώντας Παλαιστινίους που αντιστέκονταν και μετατρέποντας τις ανταλλαγές ομήρων σε μηχανισμούς προπαγάνδας. Αυτές οι ενέργειες υπονόμευσαν την ελπίδα για μια πιο μακροχρόνια κατάπαυση του πυρός.

Σήμερα, οι πληροφορίες δείχνουν ότι η Χαμάς ακολουθεί παρόμοια τακτική, με έκτακτες συλλήψεις Παλαιστινίων στους δρόμους. Όμως αυτή τη φορά, το σκηνικό έχει αλλάξει. Η νέα συμφωνία επιτρέπει την παραμονή των ισραηλινών δυνάμεων σε πάνω από το μισό της Λωρίδας της Γάζας —μια παραχώρηση που η Χαμάς μέχρι πρόσφατα δεν θα αποδεχόταν ποτέ— ενώ προβλέπει και την παρουσία διεθνών στρατιωτικών δυνάμεων για να διασφαλιστεί ότι η οργάνωση δεν θα μπορέσει να επανεμφανιστεί.

Η συμφωνία στηρίζεται επίσης από σχεδόν όλα τα αραβικά και μουσουλμανικά κράτη και απαιτεί τον αφοπλισμό της Χαμάς.

Πλέον, η Χαμάς είναι πιθανό να στραφεί ξανά κατά των ίδιων των Παλαιστινίων. Όμως ο χώρος ελιγμών της είναι εξαιρετικά περιορισμένος. Εάν η Γάζα πρόκειται να ξαναχτιστεί και να ανακάμψει, η Χαμάς θα πρέπει να αποποιηθεί κάθε διεκδίκηση εξουσίας και να αποδεχθεί πλήρως τους όρους της συμφωνίας.

Αναπτύσσονται ενδιάμεσες πολιτικές και στρατιωτικές δομές;

Πέρα από την απελευθέρωση των ομήρων, η συμφωνία προβλέπει τη συγκρότηση ενός μεταβατικού σώματος ασφαλείας και μιας πολιτικής δομής διακυβέρνησης στη Γάζα. Εάν οι δομές αυτές εγκαθιδρυθούν με επιτυχία, τότε το σχέδιο των 20 σημείων έχει σοβαρές πιθανότητες επιτυχίας. Αν όμως αποτύχουν, τότε υπάρχει ο κίνδυνος η Χαμάς να ανακτήσει τον έλεγχο μέσω βίας —με ανυπολόγιστες συνέπειες για την ειρήνη και την ανοικοδόμηση της περιοχής.

Το προσεχές διάστημα θα είναι κρίσιμο ως προς το εάν ξένες χώρες θα δεσμευτούν να συνεισφέρουν στρατεύματα σε αυτή τη μεταβατική δύναμη ασφαλείας και εάν θα συγκροτηθεί ενιαίο πολιτικό όργανο διακυβέρνησης, χωρίς να παρασυρθεί η διαδικασία σε μήνες εσωτερικών διαφωνιών —κάτι που θα έδινε χρόνο και έδαφος στη Χαμάς.

Η παρουσία των αμερικανικών δυνάμεων εκτός Γάζας, υπό την Κεντρική Διοίκηση (CENTCOM), αποτελεί θετικό σημάδι. Οι ΗΠΑ δεν προβλέπεται να εισέλθουν στη Γάζα, αλλά θα διαδραματίσουν κρίσιμο ρόλο στην εξασφάλιση συμμετοχής τρίτων χωρών και στην επιτυχία της δύναμης ασφαλείας.

Όσο για την πολιτική οντότητα, τον τελικό λόγο θα έχουν οι ίδιοι οι Παλαιστίνιοι, αλλά χωρίς την καθοδήγηση των ΗΠΑ, η διαδικασία κινδυνεύει να παραλυθεί —εξυπηρετώντας για ακόμη μία φορά τα συμφέροντα της Χαμάς.

Υπάρχει σχέδιο για την ανοικοδόμηση της Γάζας;

Η αποκατάσταση της Γάζας θα απαιτήσει δεκαετίες και εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια. Η διεθνής εμπειρία από την ανασυγκρότηση της Μοσούλης, στο Ιράκ —μετά από έναν χρόνο σφοδρών μαχών για την εξάλειψη του ISIS— αποτελεί ενδεικτικό προηγούμενο, αλλά η Γάζα είναι ακόμη πιο περίπλοκη περίπτωση.

Στην περιοχή έχουν σκαφτεί πάνω από 300 μίλια υπόγειων στοών, σε πολλαπλά επίπεδα, με ένα κολοσσιαίο έργο υποδομών που εξελισσόταν εδώ και δύο δεκαετίες, χωρίς διεθνή παρέμβαση.

Για να υπάρξει πραγματική ανάκαμψη, απαιτείται ένας παγκόσμιος συντονισμός, με ηγεσία από τις ΗΠΑ, συμμετοχή Παλαιστινίων που δεν συνδέονται με τη Χαμάς, και οικονομική στήριξη από περιφερειακούς συμμάχους. Αυτό θα πρέπει να αποτελέσει βασικό θέμα συζήτησης στη σύνοδο του Καΐρου, με συγκεκριμένες δεσμεύσεις χρηματοδότησης και σχέδιο υλοποίησης.

Αν όμως η Χαμάς επιμείνει να διατηρεί τον έλεγχο στις περιοχές πάνω από τις ισραηλινές γραμμές, τότε θα είναι η ίδια που μπλοκάρει την ανοικοδόμηση. Χωρίς εγγυήσεις ασφάλειας, καμία χώρα δεν θα αναλάβει την ευθύνη να μπει στη Γάζα ή να χρηματοδοτήσει την αποκατάστασή της.

Καθώς, λοιπόν, η προσοχή στρέφεται εύλογα στην επιστροφή των ομήρων —μετά από 740 ημέρες αιχμαλωσίας σε τούνελ και απάνθρωπες συνθήκες— δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η επόμενη ημέρα είναι κρίσιμη. Η περίπτωση του Εβιατάρ Νταβίντ, 22 ετών, που απήχθη από μουσικό φεστιβάλ, χρησιμοποιήθηκε από τη Χαμάς σε βίντεο προπαγάνδας και εξαναγκάστηκε να σκάψει τον ίδιο του τον τάφο, είναι ενδεικτική της βαρβαρότητας που επικρατεί όσο η Χαμάς διατηρεί έστω και ελάχιστη ισχύ.

Για αυτόν τον λόγο, πέρα από τη χαρά για την απελευθέρωση των ομήρων, το βλέμμα της διεθνούς κοινότητας πρέπει να μείνει στραμμένο στο «τι έπεται» —και στην πλήρη εφαρμογή του ολοκληρωμένου σχεδίου 20 σημείων του Προέδρου Τραμπ.