Μυτιλήνη: Παρουσίαση του τόμου «Οδυσσέας Ελύτης – ο ζωγράφος Θεόφιλος» στον χώρο πολιτισμού Βρανά

Στην αυλή του Μουσείου-Ελαιοτριβείου Βρανά, στον Παπάδο της Γέρας στη Μυτιλήνη, έναν χώρο που συνδέεται με το νομπελίστα ποιητή Οδυσσέα Ελύτη και την οικογένεια του (η μητέρα του ποιητή ήταν κόρη Βρανάδων) παρουσιάστηκε ο αφιερωματικός τόμος «Οδυσσέας Ελύτης – ο ζωγράφος Θεόφιλος» των εκδόσεων «Ελληνικές Ομοιογραφικές Έκδόσεις».

Ας σημειωθεί ότι στο Μουσείο-Ελαιοτριβείο Βρανά, με την επίβλεψή της Ιουλίτας Ηλιοπούλου και τη συνεργασία του Μάνου Ευστρατιάδη, δημιουργήθηκε στη μία από τις τρείς «λαδαποθήκες», αίθουσα αφιερωμένη στον Οδυσσέα Ελύτη και στη σχέση του με την Λέσβο. Η αίθουσα αυτή, όπως θύμισε στους παραβρισκόμενους ο πρόεδρος της πολιτιστικής «Εταιρείας Αρχιπέλαγος» Νίκος Σηφουνάκης «πριν 14 χρόνια, το 2011, την εγκαινιάσαμε μαζί και με τον αξέχαστο ιστορικό πρόεδρο του ‘Αρχιπελάγους’, Νίκο Κούνδουρο, με την ευκαιρία των 100 χρόνων από τη γέννησή του μεγάλου ποιητή».

Για την έκδοση που είναι σε τρεις γλώσσες, ελληνικά, αγγλικά και γαλλικά, αλλά και για το μεγάλο λαϊκό ζωγράφο Θεόφιλο Χατζημιχαήλ και φυσικά για τον ποιητή, στον εμβληματικό αυτό χώρο που έφτιαξε και λειτουργεί η πολιτιστική «Εταιρεία Αρχιπέλαγος», μίλησε η πρόεδρος της Εθνικής Πινακοθήκης, Όλγα Μεντζαφού, η ποιήτρια Ιουλίτα Ηλιοπούλου, και ο εκδότης Νίκος Χατζηγεωργίου. Μετά τον χαιρετισμό της αντιδημάρχου Μυτιλήνης για θέματα πολιτισμού, Εριφύλης Χιωτέλλη, ο πρόεδρος της «Εταιρείας Αρχιπέλαγος» Νίκος Σηφουνάκης, στην ομιλία του μεταξύ άλλων τόνισε «την επιλογή της Ιουλίτας Ηλιοπούλου να γίνει στη φιλόξενη αυλή του Μουσείου-Ελαιοτριβείου Βρανά η πρώτη παρουσίαση της ξεχωριστής έκδοσης, στην οποία ο Οδυσσέας Ελύτης συνομιλεί με το ζωγράφο Θεόφιλο, τον φτωχό ταπεινό δημιουργό μιας ονειρεμένης χώρας, που αποτυπώνει στα έργα του τα τοπία, τα πρόσωπα αθώων ανθρώπων του περιθωρίου, τις μορφές των ηρώων της παλιγγενεσίας».

Όσον αφορά τη σχέση του Ελύτη με τον Θεόφιλο, ο κ. Σηφουνάκης είπε πως «είναι συναρπαστικός ο τρόπος εξιστόρησης της γνωριμίας του με το έργο του Θεόφιλου. Στα 1935, έναν χρόνο μετά τον θάνατό του, ο ποιητής, μόλις 24 χρονών, αποφασίζει με συντροφιά του τον στενό του φίλο και ποιητή Αντρέα Εμπειρίκο, να μπουν στο πλοίο και να έρθουν στην Λέσβο με έναν μόνο σκοπό: Να γνωρίσουν και να δουν τα έργα του Θεόφιλου, σε τοίχους, σε καφενεία και σπίτια, να γνωρίσουν συγγενείς του, να μιλήσουν μαζί τους, όπως γνώρισαν τον αδελφό του, Παναγιώτη Κεφαλά, που αίφνης παρουσιάστηκε στην έπαυλη που φιλοξενούσε τους δύο φίλους εξερευνητές. Ο Ελύτης και ο Εμπειρίκος, ήλθαν να επιβεβαιώσουν αυτό που ο Γουναρόπουλος και ο Τεριάντ διαλαλούσαν για τον ταπεινό, αλαφροΐσκιωτο και μοναχικό «τσολιά» που τον περιέπαιζαν τα παιδιά, αλλά και έπαιζε μαζί τους, εντυπωσιάζοντάς τα με τις εξιστορήσεις του για ιστορικές ηρωικές μορφές της Ελλάδος».

Ο κ. Σηφουνάκης αναφέρθηκε όμως και στη δική του προσωπική σχέση με τον Ελύτη. Όπως είπε «με τον Οδυσσέα Ελύτη είχα τυπικά γνωριστεί αρχές του ’80 – κατοικούσαμε σε παραπλήσιους δρόμους στο κέντρο της Αθήνας. Τον Σεπτέμβριο του 1986, όταν ήλθε για τελευταία φορά στην Λέσβο, είχα την τύχη να τον ξεναγήσω σε έργα αναστήλωσης ελαιοτριβείων και μετατροπής τους σε πολύκεντρα, που ήταν τότε σε εξέλιξη. Επισκεφθήκαμε επίσης εδώ πιο πάνω, στον Μεσαγρό, τον φούρνο με την ζωγραφιά του Θεόφιλου, που τότε άρχιζε η συντήρησή της από το συνεργείο του υπουργείου Πολιτισμού.

Το κινηματογραφικό συνεργείο του παραγωγού Γιώργου Σγουράκη που τον συνόδευε, νομίζω είχε πάρει πλάνα από εκείνη την επίσκεψη και σίγουρα στο αρχείο του θα υπάρχουν, όπως και όταν εδώ δίπλα σταματήσαμε στο Αρχοντικό Βρανά, το εγκαταλελειμμένο μητρικό αρχοντικό, το οποίο ένα χρόνο μετά από πρότασή μου, η Μελίνα Μερκούρη χρηματοδότησε την αγορά του για να παραχωρηθεί ύστερα στην Κοινότητα Παπάδου.

Διατηρώ ως αγαπημένο προσωπικό κειμήλιο την ευχαριστήρια επιστολή του προς εμένα, λίγες μετά την επιστροφή του στην Αθήνα».

Τέλος, ο κ. Σηφουνάκης, απευθυνόμενος στην κ. Ιλιοπούλου, σημείωσε πως «στην ιστορική συνοικία της Αθήνας, στην Πλάκα, σε ένα αξιόλογο αρχιτεκτονικά αθηναϊκό σπίτι, δημιούργησες το ‘Σπίτι Μουσείο – Οδυσσέα Ελύτη’. Πόσοι στ’ αλήθεια σημαντικοί συγγραφείς ή ποιητές δεν άξιζαν να έχουν έναν αφιερωματικό χώρο για το έργο τους; Όμως δεν έχουν, γιατί δεν είχαν άξιο συμπαραστάτη αρωγό. Τύχη αγαθή θέλησε να συμπορευτείς με τον μεγάλο μας ποιητή, και μέσα από το έργο σου στην Πλάκα, που πέρυσι εγκαινιάστηκε, θα αναγεννιέται η μορφή του, και θα διαδίδεται το μοναδικό του έργο στις επερχόμενες γενιές».

Ακολούθησε συναυλία με το μουσικό έργο του Γιώργου Κουρουπού «Η άλλη Λέσβος», με πιανίστρια την Αλεξάνδρα Παπαστεφάνου, τραγούδι από την ‘Αρτεμι Μπόγρη, και αφήγηση της Ιουλίτας Ηλιοπούλου.