Τραμπ: Οι αποκαλύψεις για το κρίσιμο τηλεφώνημα στον Νετανιάχου για την εκεχειρία στη Γάζα – “Μπίμπι δεν μπορείς να πολεμήσεις όλο τον κόσμο”

Ήταν 4 Οκτωβρίου, βράδυ Σαββάτου, όταν ο Ντόναλντ Τραμπ τηλεφώνησε στο Μπενιαμίν Νετανιάχου και έστειλε σαφές μήνυμα για το τέλος του πολέμου στη Γάζα.

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ περιέγραψε πώς ο ίδιος μεσολάβησε για να δώσει τέλος στην αιματηρή εισβολή στη Γάζα μιλώντας στο TIME. Η συμφωνία της πρώτης φάσης άνοιξε τον δρόμο για διαρκή ειρήνη στην περιοχή μετά από δύο χρόνια αιματηρών επιθέσεων που ακολούθησαν τον τρόμο της δολοφονίας και την απαγωγής ισραηλινών πολιτών από ένα μουσικό φεστιβάλ στις 7 Οκτωβρίου 2023.

Οι απεσταλμένοι του Τραμπ είχαν με τη διαμεσολάβηση Κατάρ, Αιγύπτου και Τουρκίας κλείσει συμφωνία δύο φάσεων: άμεση εκεχειρία, επιστροφή ομήρων έναντι Παλαιστινίων κρατουμένων, άνοιγμα ανθρωπιστικής βοήθειας, μερική αποχώρηση ισραηλινών δυνάμεων και εκκίνηση διαπραγμάτευσης για τελική διευθέτηση.

«Μπίμπι, δεν μπορείς να πολεμήσεις όλον τον κόσμο», φέρεται να είπε ο Τραμπ, υπενθυμίζοντας όσα είχε κάνει για το Ισραήλ και ξεκαθαρίζοντας ότι δεν θα ανεχόταν άλλη εξέλιξη. Παρά τις αρχικές αντιρρήσεις, ο Νετανιάχου συμφώνησε. Η συμφωνία, που εάν αντέξει θα κλείσει τον μακροβιότερο πόλεμο στην ιστορία του Ισραήλ (με περίπου 2.000 Ισραηλινούς και σχεδόν 70.000 Παλαιστινίους νεκρούς), εντάσσεται σε μια ευρύτερη στρατηγική του Τραμπ να αναδιαμορφώσει τη σύγχρονη Μέση Ανατολή αποκαθιστώντας την ισχύ των ΗΠΑ σε αυτές τις περιοχές.

Ο Τραμπ επιβάλλει την θέση της Αμερικής χρησιμοποιώντας ταυτόχρονα κολακεία και βία. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων εννέα μηνών, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ επιτέθηκε στην πυρηνική υποδομή του Ιράν και βοήθησε στην υποβάθμιση της θέσης του στην περιοχή. Η απομόνωση της Τεχεράνης επιτάχυνε την πτώση του καθεστώτος Άσαντ στη Συρία, και οι νέες κυβερνήσεις στη Δαμασκό και τη Βηρυτό έχουν σηματοδοτήσει την επιθυμία να αποκαταστήσουν τους δεσμούς με την Ουάσινγκτον.

Έχει βομβαρδίσει στόχους των Χούθι στην Υεμένη, οδηγώντας σε μια συμφωνία ότι η ομάδα ανταρτών δεν θα στοχεύει πλέον αμερικανικά πλοία στην Ερυθρά Θάλασσα.

Τώρα έχει χρησιμοποιήσει την ευαισθησία ενός μεσίτη ακινήτων – ένα ένστικτο μόχλευσης, για να πείσει ομολόγους του μέσω κολακείας και απειλής βίας – για να προωθήσει μια ειρηνευτική συμφωνία για τη Χαμάς και τον Νετανιάχου, δύο φαινομενικά αδίστακτους εχθρούς. Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ «σπάει όλες τις μακροχρόνιες υποθέσεις της διπλωματίας της Μέσης Ανατολής», λέει ο Michael Oren, ιστορικός και πρώην πρέσβης του Ισραήλ στις ΗΠΑ. «

Ο Τραμπ επιστρέφει και λέει: Θα αποκαταστήσουμε την ηγεμονία της Αμερικής εδώ. Και το έχει κάνει – μέχρι στιγμής».

Οι κόκκινες γραμμές του Τραμπ στο “deal” για την Γάζα

Στο παρασκήνιο του deal, ο Τραμπ αξιοποίησε και το επεισόδιο με τις ισραηλινές επιθέσεις κατά στελεχών της Χαμάς στη Ντόχα—περιστατικό που εξόργισε συμμάχους λόγω της παραβίασης της κυριαρχίας του Κατάρ, αλλά, όπως υποστηρίζει ο ίδιος, «έδεσε» την περιφερειακή διαμεσολάβηση. Η ομάδα Κούσνερ–Γουίτκοφ κινήθηκε εντατικά στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, κλείνοντας 20σημείο πλαίσιο με Καταριανούς, Αιγύπτιους, Τούρκους και Ισραηλινούς—με πυρήνα την κατάπαυση του πυρός, ανταλλαγή ομήρων, αποστρατιωτικοποίηση της Λωρίδας της Γάζας και νέα πολιτική αρχή.

Ο Τραμπ δεν έκρυψε ότι επέβαλε «κόκκινες γραμμές» και στις δύο πλευρές. Προς τη Χαμάς: «Όχι άλλη σταδιακή παράδοση—“θα μας δώσετε τους ομήρους, όλους”», είπε, συνοδεύοντας το αίτημα με απειλή «ολοκληρωτικής εξάλειψης» σε περίπτωση υπαναχώρησης. Προς το Ισραήλ: δημόσια αγκαλιά, ιδιωτικά πίεση για τερματισμό των επιχειρήσεων, με την προειδοποίηση ότι μονομερείς κινήσεις προσάρτησης στη Δυτική Όχθη θα συναντούσαν σφοδρή αμερικανική αντίδραση. «Δεν θα συμβεί, γιατί έδωσα τον λόγο μου στις αραβικές χώρες», ανέφερε χαρακτηριστικά, προσθέτοντας ότι «το Ισραήλ θα έχανε κάθε στήριξη από τις ΗΠΑ».

Οι εύθραυστες ισορροπίες και η… παγωμένη πολεμική σύγκρουση

Φυσικά, η εκεχειρία παραμένει εύθραυστη και η συμφωνία θα μπορούσε ακόμη να καταρρεύσει. Η Χαμάς δεν έχει ακόμη επιστρέψει τα λείψανα όλων των νεκρών Ισραηλινών ομήρων, γεγονός που ώθησε το Ισραήλ να κλείσει το πέρασμα της Ράφα και να περιορίσει την παροχή βοήθειας. Βίντεο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δείχνουν ένοπλους της Χαμάς να εκτελούν αντιπάλους στους δρόμους. Στις 19 Οκτωβρίου, το Ισραήλ κατηγόρησε την ένοπλη ομάδα ότι παραβίασε την εκεχειρία μετά από επιθέσεις εναντίον Ισραηλινών στρατιωτών. Μέσα σε μια εβδομάδα, η κατάσταση έγινε τόσο επισφαλής που ο Τραμπ έστειλε τον Αντιπρόεδρο Τζ. Ντ. Βανς στην περιοχή σε μια προσπάθεια να διατηρήσει τη συμφωνία.

Η επόμενη φάση είναι ακόμη πιο ακανθώδης. Περιλαμβάνει τον καθορισμό του πεδίου εφαρμογής της στρατιωτικής απόσυρσης του Ισραήλ και τη δομή μιας ειρηνευτικής δύναμης· τον αφοπλισμό της Χαμάς· και τον καθορισμό του ποιος θα κυβερνήσει τη μεταπολεμική Γάζα.

«Αυτά είναι πολύ δύσκολα πράγματα να γίνουν», λέει ο Νταν Σαπίρο, ο πρώην πρεσβευτής των ΗΠΑ στο Ισραήλ υπό τον Μπαράκ Ομπάμα. Μεταξύ των κινδύνων, λέει ο Σαπίρο, είναι ότι ο Τραμπ θα μπορούσε «να καταλήξει με ένα είδος σύγκρουσης που βρίσκεται στον πάγο με βίαιες συγκρούσεις μέσα στα όρια που θέτει η πρώτη φάση της συμφωνίας στην τρέχουσα κατάσταση, με το Ισραήλ να ελέγχει τη μισή Γάζα, τη Χαμάς να ελέγχει το άλλο μισό, και να καταστέλλει τον ίδιο της τον λαό χωρίς πραγματική ανοικοδόμηση».

Ο Τραμπ πιστεύει στην ειρηνική λύση

Πέραν της Γάζας, ο Λευκός Οίκος βλέπει ευκαιρία για διεύρυνση των Συμφωνιών του Αβραάμ, με στόχο την εξομάλυνση Ισραήλ–Σαουδικής Αραβίας. Το Ριάντ θέτει δύο προϋποθέσεις: οριστικό τέλος των εχθροπραξιών και αξιόπιστη προοπτική παλαιστινιακής κυριαρχίας, έστω όχι άμεσα πλήρους κρατικής υπόστασης. Ο Τραμπ εμφανίζεται βέβαιος ότι «και τα δύο είναι εφικτά», μιλώντας για οικονομική ολοκλήρωση της περιοχής—σιδηροδρομικοί άξονες από Μεσόγειο έως Περσικό, εμπορικές συμφωνίες, περιφερειακό ενεργειακό δίκτυο.

Το αν η εύθραυστη αρχιτεκτονική θα αντέξει, θα εξαρτηθεί από δύο παράγοντες: τη συνεχή εμπλοκή των ΗΠΑ στο «μικρο-μάνατζμεντ» της εφαρμογής και την ικανότητα του προέδρου να διατηρήσει την πίεση στους βασικούς παίκτες—πρωτίστως στον Νετανιάχου και στους Άραβες εγγυητές. Όπως παραδέχεται ο ίδιος, «όσο είμαι εκεί, θα γίνεται καλύτερο και δυνατότερο». Το τι θα συμβεί «μετά», μένει αναπάντητο.