BBC: Τα «αγκάθια» που κινδυνεύουν να μπλοκάρουν την ειρηνευτική συμφωνία ανάμεσα σε Ρωσία και Ουκρανία – Νέα εμπόδια

Ρωσία, Ηνωμένες Πολιτείες και Ουκρανία εμφανίζονται να συγκλίνουν στο ότι ο τερματισμός του πολέμου πλησιάζει, ωστόσο, όπως έχει δηλώσει ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, παραμένουν «ένα ή δύο πολύ δύσκολα και ιδιαίτερα επίπονα ζητήματα» που απειλούν να τινάξουν στον αέρα μια ενδεχόμενη συμφωνία.

Σύμφωνα με το σχέδιο που επεξεργάζεται η Ουάσινγκτον, τα μεγαλύτερα «αγκάθια» αφορούν το εδαφικό ζήτημα και την τύχη του μεγαλύτερου πυρηνικού σταθμού της Ευρώπης, ο οποίος βρίσκεται υπό ρωσικό έλεγχο.

Το Κρεμλίνο συμφωνεί με την εκτίμηση ότι οι διαπραγματεύσεις βρίσκονται «στο τελικό στάδιο», ενώ ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι αναμένεται να συναντηθεί με Ευρωπαίους ηγέτες στη Γαλλία στις 6 Ιανουαρίου. Ωστόσο, οποιαδήποτε εμπλοκή σε αυτά τα κρίσιμα ζητήματα μπορεί να ανατρέψει τη διαδικασία.

Το Ντονμπάς στο επίκεντρο της αντιπαράθεσης

Ο Βλαντίμιρ Πούτιν επιμένει στην απαίτηση για πλήρη έλεγχο της βιομηχανικής περιοχής του Ντονμπάς, παρά τις προτάσεις συμβιβασμού από την ουκρανική πλευρά.

Οι ρωσικές δυνάμεις κατέχουν σχεδόν ολόκληρη την περιφέρεια Λουγκάνσκ και πάνω από το 75% του Ντόνετσκ, ωστόσο ο Ρώσος πρόεδρος αξιώνει και τις τελευταίες ουκρανικές πόλεις-προπύργια, όπως το Σλοβιάνσκ και το Κραματόρσκ.

Ο Ζελένσκι απορρίπτει το ενδεχόμενο πλήρους αποχώρησης, υποστηρίζοντας ότι πρόκειται για παράνομη πράξη που θα άφηνε εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες εκτός ουκρανικού ελέγχου.

Ως εναλλακτική, έχει προτείνει τη δημιουργία αποστρατιωτικοποιημένης ή ελεύθερης οικονομικής ζώνης, υπό διεθνή εποπτεία, με ταυτόχρονη αποχώρηση και των δύο πλευρών. Πρόταση που, ωστόσο, θεωρείται δύσκολο να γίνει αποδεκτή από τη Μόσχα.

Αναλυτές εκτιμούν ότι, ακόμη και με τον τρέχοντα ρυθμό προέλασης, η Ρωσία θα χρειαστεί έως το 2027 για να καταλάβει πλήρως το Ντόνετσκ, γεγονός που αφήνει περιθώρια για διαπραγματεύσεις, χωρίς ωστόσο να διαφαίνεται άμεση υποχώρηση από καμία πλευρά.

Ο πυρηνικός σταθμός της Ζαπορίζια

Ένα δεύτερο κρίσιμο ζήτημα αφορά τον πυρηνικό σταθμό της Ζαπορίζια, τον μεγαλύτερο της Ευρώπης, που βρίσκεται υπό ρωσικό έλεγχο από τον Μάρτιο του 2022. Οι έξι αντιδραστήρες παραμένουν σε κατάσταση ψυχρής διακοπής, ενώ η λειτουργία τους εξαρτάται από εξωτερική παροχή ηλεκτρικής ενέργειας από την Ουκρανία.

Για την επανεκκίνησή του απαιτούνται μεγάλες επενδύσεις, καθώς και η αποκατάσταση του φράγματος της Καχόβκα. Η Ουκρανία ζητά αποστρατιωτικοποίηση της περιοχής, ενώ, σύμφωνα με τον Ζελένσκι, η αμερικανική πρόταση προβλέπει κοινή διαχείριση του σταθμού από Ρωσία και Ουκρανία. Το Κίεβο θεωρεί το σενάριο αυτό μη ρεαλιστικό και προτείνει συνεργασία με τις ΗΠΑ, κάτι που απορρίπτει κατηγορηματικά η Μόσχα.

Η ρωσική πλευρά επιμένει ότι μόνο η Rosatom μπορεί να διασφαλίσει την ασφαλή λειτουργία του σταθμού, αφήνοντας ωστόσο ανοιχτό το ενδεχόμενο διεθνούς συνεργασίας στη διάθεση της παραγόμενης ενέργειας.

Έλλειψη εμπιστοσύνης και νέα εμπόδια

Παρά τη θετική ρητορική, η έλλειψη αμοιβαίας εμπιστοσύνης παραμένει έντονη. Ο Ζελένσκι δηλώνει ανοιχτά ότι δεν εμπιστεύεται τον Πούτιν και αμφισβητεί τις προθέσεις του για ειρήνη, ενώ η Ρωσία κατηγορεί την Ουκρανία για επιθέσεις με drones, χωρίς να παρουσιάζει αποδείξεις.

Στα επιπλέον αγκάθια περιλαμβάνονται οι εγγυήσεις ασφαλείας που ζητά το Κίεβο, η διατήρηση ισχυρού ουκρανικού στρατού, η οικονομική αποζημίωση για τις τεράστιες ζημιές του πολέμου και το ζήτημα της ένταξης στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ. Η Μόσχα απορρίπτει κατηγορηματικά την παρουσία δυτικών στρατευμάτων στην Ουκρανία, ενώ το ΝΑΤΟ θεωρείται εκ των πραγμάτων εκτός συζήτησης.

Το ενδεχόμενο δημοψηφίσματος

Τέλος, ο Ζελένσκι αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο δημοψηφίσματος, επικαλούμενος δημοσκοπήσεις που δείχνουν πως οι Ουκρανοί επιθυμούν την ειρήνη, αλλά απορρίπτουν την απώλεια εδαφών. Για τον Ουκρανό πρόεδρο, μια συμφωνία χωρίς λαϊκή έγκριση δεν μπορεί να σταθεί, κάτι που προσθέτει ακόμη ένα δύσκολο κεφάλαιο στις ήδη περίπλοκες διαπραγματεύσεις.

Όλα δείχνουν ότι, παρά την πρόοδο, τα κρίσιμα ζητήματα παραμένουν ανοιχτά και η τελική συμφωνία θα κριθεί από λεπτές ισορροπίες και επώδυνους συμβιβασμούς.