Εθνικό Κέντρο Περιεχομένου: Το Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Διακυβέρνησης Δεδομένων και οι προκλήσεις της ψηφιακής εποχής

Τις πολύπλευρες διαστάσεις του ευρωπαϊκού πλαισίου διακυβέρνησης δεδομένων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), τόσο σε κανονιστικό όσο και σε λειτουργικό επίπεδο, εξετάζει και αναλύει η νέα μελέτη του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης και Ηλεκτρονικού Περιεχομένου.

Η έκδοση του ΕΚΤ απευθύνεται ιδιαίτερα σε όσους χαράσσουν πολιτικές ή σχεδιάζουν τεχνολογικές λύσεις που βασίζονται στα δεδομένα. Στόχος της είναι να αναδείξει πώς η ΕΕ οργανώνει, ρυθμίζει και αξιοποιεί τα δεδομένα στο πλαίσιο της ψηφιακής καινοτομίας και της ενιαίας αγοράς δεδομένων.

«Σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον, όπου τα δεδομένα αποτελούν θεμέλιο της καινοτομίας, της ανάπτυξης και της κοινωνικής συνοχής, η κατανόηση των κανονιστικών, θεσμικών, λειτουργικών και πολιτικών διαστάσεων της διακυβέρνησής τους αποκτά καθοριστική σημασία», επισημαίνει ο διευθυντής του ΕΚΤ, Δρ. Κυριάκος Τολιάς.

Τι σημαίνει όμως «διακυβέρνηση δεδομένων»; Πώς λειτουργεί το πολυεπίπεδο αυτό σύστημα και ποιες νομοθετικές πράξεις το συγκροτούν; Πώς η Ελλάδα ανταποκρίνεται στο νέο ρυθμιστικό περιβάλλον που διαμορφώνεται; Ποια είναι τα οφέλη για τους πολίτες, τις επιχειρήσεις και την οικονομία από την εφαρμογή των ευρωπαϊκών πολιτικών για τα δεδομένα; Ποιες προκλήσεις αναδύονται για την ΕΕ και τη χώρα μας;

Η νέα έκδοση του ΕΚΤ προσεγγίζει τα ερωτήματα αυτά με τρόπο διεπιστημονικό και ολιστικό. Αναλύει τη δυναμική εξέλιξη των ευρωπαϊκών στρατηγικών και ρυθμίσεων γύρω από τα δεδομένα και αναδεικνύει τις προκλήσεις που αναδύονται τόσο από τις νομοθετικές παρεμβάσεις όσο και από την ταχύτατη τεχνολογική πρόοδο.

Υπό αυτό το πρίσμα, αναδεικνύεται και ο ρόλος του ΕΚΤ ως θεσμικού φορέα τεκμηρίωσης στη νέα εποχή της διακυβέρνησης δεδομένων. Η θεσμική αναβάθμιση του ΕΚΤ στο εθνικό οικοσύστημα δεδομένων αποτυπώνεται και στις πρόσφατες νομοθετικές ρυθμίσεις.

Σύμφωνα με τον Νόμο 5188/2025, το ΕΚΤ αναλαμβάνει ενισχυμένο ρόλο στη διακυβέρνηση των δημόσιων δεδομένων, συμμετέχοντας στη Συντονιστική Επιτροπή για τα δεδομένα του δημοσίου τομέα. Στο πλαίσιο αυτό συμβάλλει ενεργά στη διαμόρφωση πολιτικών, στην παρακολούθηση της εφαρμογής της Εθνικής Στρατηγικής για τα Δεδομένα και στην προώθηση της ανοικτής διάθεσης και της διαλειτουργικότητας των δεδομένων.

Η μελέτη καλύπτει ένα σημαντικό κενό στη βιβλιογραφία, καθώς για πρώτη φορά συγκεντρώνεται το σύνολο των νομοθετικών πρωτοβουλιών της ΕΕ που σχετίζονται με τη διακυβέρνηση δεδομένων. Παράλληλα, αναδεικνύει κρίσιμα ζητήματα όπως η ομοιόμορφη εφαρμογή των ευρωπαϊκών στρατηγικών από τα κράτη μέλη, η αλληλοεπικάλυψη των πολλαπλών νομοθετικών παρεμβάσεων και η ανάγκη συντονισμένων βημάτων για τη διασφάλιση συνεκτικότητας.

Κάθε μια από τις έξι ενότητες της έκδοσης, εξετάζει μια διαφορετική πτυχή της διακυβέρνησης δεδομένων και του ευρωπαϊκού οικοσυστήματος που τη στηρίζει. Παρουσιάζονται οι βασικές διαστάσεις της διακυβέρνησης δεδομένων, η τρέχουσα εικόνα του ευρωπαϊκού οικοσυστήματος δεδομένων και οι στρατηγικές για την περαιτέρω ανάπτυξή του.

Παράλληλα, αναλύεται ο τρόπος με τον οποίο οι ευρωπαϊκές κατευθύνσεις ενσωματώνονται στην ελληνική περίπτωση, ενώ ακολουθεί η ερμηνεία και η ανάλυση του κανονιστικού πλαισίου που διέπει τη διακυβέρνηση δεδομένων σε επίπεδο ΕΕ. Τέλος, αναδεικνύονται οι βασικές προκλήσεις και οι προοπτικές για το μέλλον του ευρωπαϊκού οικοσυστήματος δεδομένων.

Η μελέτη δημοσιεύεται σε μια κομβική στιγμή για την ψηφιακή μετάβαση της χώρας. Καθώς τα δεδομένα αποτελούν κινητήριο μοχλό καινοτομίας, ανάπτυξης και κοινωνικής προόδου, η κατανόηση του τρόπου με τον οποίο συγκεντρώνονται, διαμοιράζονται και αξιοποιούνται, αποκτά στρατηγική σημασία.

Μέσα από αυτή την έκδοση, το ΕΚΤ συμβάλλει ενεργά στον δημόσιο διάλογο, προσφέροντας ένα εργαλείο κατανόησης του ευρωπαϊκού πλαισίου διακυβέρνησης δεδομένων, και ενισχύοντας την ικανότητα της χώρας να συμμετέχει δυναμικά στη νέα ευρωπαϊκή πραγματικότητα των δεδομένων.

Η μελέτη συντάχθηκε στο πλαίσιο του Έργου «Ανάπτυξη του θεσμού, της υποδομής, των δυνατοτήτων και ικανοτήτων για τη διακυβέρνηση δεδομένων του δημοσίου, τη διάθεσή τους για επανάχρηση και την παροχή σχετικών υπηρεσιών σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, στην Ελλάδα – Α Φάση». Το έργο υλοποιείται από το ΕΚΤ στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0» με τη χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης – NextGenerationEU.