BBC: Γιατί οι αναταράξεις στα αεροπλάνα γίνονται πιο έντονες και πιο συχνές

Όλο και πιο συχνές έχουν γίνει οι έντονες και απρόβλεπτες αναταράξεις στις αεροπορικές πτήσεις όπως καταδεικνύουν έρευνες που φέρνει στην δημοσιότητα το BBC.

Σύμφωνα με το βρετανικό μέσο, η κλιματική αλλαγή αλλάζει τα δεδομένα των πτήσεων καθώς ατμοσφαιρικά ρεύματα γίνονται εντελώς απρόβλεπτα και ενισχύει φαινόμενα  όπως οι καταιγίδες. Οι επιβάτες έρχονται αντιμέτωποι με αναταράξεις ικανές να προκαλέσουν αναστάτωση και τραυματισμούς. 

«Το να βρίσκομαι σε ένα τρενάκι του λούνα παρκ είναι ο μόνος τρόπος με τον οποίο μπορώ να το περιγράψω», θυμάται μιλώντας του BBC. «Αφού με έσπρωξαν δυνατά στο κάθισμά μου, ξαφνικά πέσαμε. Το iPad μου με χτύπησε στο κεφάλι, ο καφές με κατέκλυσε παντού. Υπήρχε καταστροφή στην καμπίνα με ανθρώπους και συντρίμμια παντού.

«Οι άνθρωποι έκλαιγαν και [υπήρχε] απλώς δυσπιστία για το τι είχε συμβεί.» Ο κ. Ντέιβις ήταν, λέει, «ένας από τους τυχερούς».

Άλλοι επιβάτες έμειναν με χαρακιές και σπασμένα κόκαλα. Ο Τζεφ Κίτσεν, ο οποίος ήταν 73 ετών, πέθανε από καρδιακή προσβολή. Ο θάνατος ως συνέπεια των αναταράξεων είναι εξαιρετικά σπάνιος. Δεν υπάρχουν επίσημα στοιχεία, αλλά εκτιμάται ότι έχουν σημειωθεί περίπου τέσσερις θάνατοι από το 1981. 

Κλιματική αλλαγή: Ο λόγος πίσω από τις αναταράξεις

Η κλιματική αλλαγή μεταβάλλει τις ατμοσφαιρικές συνθήκες, οι ειδικοί προειδοποιούν ότι οι αεροπορικές μετακινήσεις ενδέχεται να γίνουν πιο ταραχώδεις: οι αλλαγές της θερμοκρασίας και τα μεταβαλλόμενα μοτίβα των ανέμων στην ανώτερη ατμόσφαιρα αναμένεται να αυξήσουν τη συχνότητα και την ένταση των σοβαρών αναταράξεων, όπως αναφέρει το BBC.

Οι εκτιμήσεις δείχνουν ότι κάθε χρόνο συμβαίνουν περίπου 5.000 περιστατικά σοβαρών ή πολύ σοβαρών αναταράξεων, από ένα σύνολο περισσότερων από 35 εκατομμυρίων πτήσεων που πραγματοποιούνται σήμερα σε όλο τον κόσμο.

Ήδη παρατηρείται αύξηση 55% στις έντονες αναταραχές πάνω από τον Βόρειο Ατλαντικό τα τελευταία 40 χρόνια, ενώ περιοχές όπως η Ανατολική Ασία, η Βόρεια Αφρική και η Μέση Ανατολή αναμένεται να επηρεαστούν οσονούπω.

BBC: Η αλυσιδωτή επίδραση της κλιματικής αλλαγής

Υπάρχουν τρεις κύριες αιτίες αναταράξεων: η συναγωγή (νέφη ή καταιγίδες), η ορογραφική (ροή αέρα γύρω από ορεινές περιοχές) και ο καθαρός αέρας (αλλαγές στην κατεύθυνση ή την ταχύτητα του ανέμου).

Κάθε τύπος θα μπορούσε να προκαλέσει σοβαρές αναταράξεις. Οι αναταράξεις λόγω συναγωγής και οι ορογραφικές αναταράξεις είναι συχνά πιο δύσκολο να αποφευκτούν- είναι οι αναταράξεις στον καθαρό αέρα που, όπως υποδηλώνει το όνομα, δεν είναι ορατές. Μερικές φορές φαίνεται να εμφανίζονται από το πουθενά.

Ενώ η σχέση μεταξύ της κλιματικής αλλαγής και των καταιγίδων είναι περίπλοκη, μια θερμότερη ατμόσφαιρα μπορεί να συγκρατήσει περισσότερη υγρασία – και αυτή η επιπλέον θερμότητα και υγρασία συνδυάζονται για να προκαλέσουν πιο έντονες καταιγίδες.

Μια μελέτη από τις ΗΠΑ που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Science το 2014 έδειξε ότι για κάθε αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας κατά 1°C, οι κεραυνοί αυξάνονται κατά 12%.

Οι οικονομικές συνέπειες και ο φόβος των επιβατών

Η προοπτική εντονότερων αναταράξεων προκαλεί ανησυχία στους επιβάτες. Σύμφωνα με έρευνα της YouGov, περισσότεροι από ένας στους πέντε ενήλικες στο Ηνωμένο Βασίλειο φοβούνται τις πτήσεις – και η επιδείνωση των συνθηκών δεν βοηθά.  Ωστόσο, τα φτερά των αεροσκαφών έχουν σχεδιαστεί για να αντέχουν σε εξαιρετικά βίαιες ταλαντώσεις.

Την ίδια ώρα, η εταιρεία AVTECH εκτιμά ότι οι ετήσιες απώλειες από τις αναταράξεις ανά εταιρεία φτάνουν έως και 1,5 εκατομμύριο λίρες λόγω επισκευών, αποζημιώσεων και καθυστερήσεων. Ενδεικτικά, το 2019, ακραία καιρικά φαινόμενα ανάγκασαν τις εταιρείες να διανύσουν ένα εκατομμύριο επιπλέον χιλιόμετρα, εκπέμποντας 19.000 τόνους παραπάνω CO₂.

Όπως αναφέρει το BBC, τα αεροσκάφη διαθέτουν μετεωρολογικό ραντάρ που ανιχνεύει τις καταιγίδες που πλησιάζουν. Όπως εξηγεί ο πιλότος Nathan Davies στο βρετανικό μέσο, «πριν από την πτήση, οι περισσότερες αεροπορικές εταιρείες καταρτίζουν ένα σχέδιο πτήσης που περιγράφει λεπτομερώς τις περιοχές όπου είναι πιθανές αναταράξεις κατά τη διάρκεια της διαδρομής, με βάση υπολογιστικά μοντέλα».

Η τεχνολογία μπορεί να δώσει την λύση

Ορισμένες μελέτες έχουν προχωρήσει ακόμη περισσότερο στην προστασία από τις αναταράξεις και έχουν εξετάσει εναλλακτικούς τρόπους κατασκευής των φτερών.

Κτηνίατροι και μηχανικοί μελέτησαν τον τρόπο με τον οποίο μια κουκουβάγια πετάει τόσο ομαλά σε ισχυρούς ανέμους και ανακάλυψαν ότι τα φτερά λειτουργούν σαν ανάρτηση και σταθεροποιούν το κεφάλι και τον κορμό κατά την πτήση σε διαταραγμένο αέρα.

Η μελέτη που δημοσιεύθηκε στα πρακτικά της Royal Society το 2020 κατέληξε στο συμπέρασμα ότι «ένας κατάλληλα ρυθμισμένος σχεδιασμός φτερών με μεντεσέδες θα μπορούσε επίσης να είναι χρήσιμος σε μικρά αεροσκάφη… βοηθώντας στην απόρριψη των ριπών ανέμου και των αναταράξεων».

Ξεχωριστά, μια νεοσύστατη εταιρεία στην Αυστρία με την ονομασία Turbulence Solutions ισχυρίζεται ότι έχει δημιουργήσει μια τεχνολογία εξουδετέρωσης των αναταράξεων για ελαφρά αεροσκάφη, όπου ένας αισθητήρας ανιχνεύει τον αέρα με αναταράξεις και στέλνει ένα σήμα σε ένα πτερύγιο στο φτερό που εξουδετερώνει αυτές τις αναταράξεις. Αυτά μπορούν να μειώσουν τις μέτριες αναταράξεις κατά 80% στα ελαφρά αεροσκάφη, σύμφωνα με τον διευθύνοντα σύμβουλο της εταιρείας.

Υπάρχουν επίσης εκείνοι που υποστηρίζουν ότι η τεχνητή νοημοσύνη θα μπορούσε να είναι μια λύση. Το Fourier Adaptive Learning and Control (FALCON) είναι ένα είδος τεχνολογίας που ερευνάται στο California Institute of Technology και μαθαίνει πώς ρέει ο αέρας σε ένα φτερό σε πραγματικό χρόνο. Προβλέπει επίσης τις αναταράξεις, δίνοντας εντολές σε ένα πτερύγιο στο φτερό, το οποίο στη συνέχεια προσαρμόζεται για να τις εξουδετερώσει.

Ωστόσο, η Finlay Asher, μηχανικός αεροδιαστημικής και μέλος της Safe Landing, μιας κοινότητας εργαζομένων στον τομέα της αεροπορίας που ζητά ένα πιο βιώσιμο μέλλον στην αεροπορία, εξήγησε ότι αυτοί οι τύποι τεχνολογίας είναι μακριά. «[Είναι] απίθανο να εμφανιστούν σε μεγάλα εμπορικά αεροσκάφη μέσα στις επόμενες δύο δεκαετίες.»