Ιός HPV: 1.100 νέα περιστατικά και 443 θάνατοι κάθε χρόνο στην Ελλάδα

Ο ιός των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV) αποτελεί μία από τις κυριότερες αιτίες καρκίνου που μπορούν να προληφθούν μέσω του εμβολιασμού. Παρόλα αυτά, το φορτίο νοσηρότητας και θνησιμότητας που προκαλεί στην Ελλάδα παραμένει υψηλό.

Σε παγκόσμιο επίπεδο, εκτιμάται ότι 620.000 νέα κρούσματα καρκίνου σε γυναίκες και 70.000 νέα κρούσματα καρκίνου σε άνδρες προκλήθηκαν από τον ιό HPV το 2019 .

Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας (ΚΤΜ) ήταν η τέταρτη κύρια αιτία καρκίνου και θανάτων από καρκίνο στις γυναίκες το 2022, με περίπου 660.000 νέα κρούσματα και περίπου 350.000 θανάτους παγκοσμίως. Ο ΚΤΜ ευθύνεται για πάνω από το 90% των καρκίνων που σχετίζονται με τον ιό HPV στις γυναίκες.

Ο Π.Ο.Υ. έχει θέσει σε εφαρμογή από το 2020 στρατηγική για την επιτάχυνση της εξάλειψης του ΚΤΜ ως πρόβλημα δημόσιας υγείας μέσω της Στρατηγικής 90-70-90. Αυτή η παγκόσμια στρατηγική για την εξάλειψη του ΚΤΜ προβλέπει έως το 2030:

-Το 90% των κοριτσιών να έχουν εμβολιαστεί πλήρως με το εμβόλιο έναντι του HPV μέχρι την ηλικία των 15 ετών

-Το 70% των γυναικών να υποβάλλονται σε έλεγχο υψηλής απόδοσης έως την ηλικία των 35 ετών και ξανά έως την ηλικία των 45 ετών.

-Το 90% των γυναικών που διαγιγνώσκονται με νόσο του τραχήλου της μήτρας να λαμβάνουν θεραπεία (το 90% των γυναικών με προκαρκινική νόσο να λαμβάνουν θεραπεία και το 90% των γυναικών με διηθητικό καρκίνο να αντιμετωπίζονται).

Σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύθηκε τον Ιούνιο του 2025 η παγκόσμια εμβολιαστική κάλυψη έναντι του HPV παραμένει σημαντικά χαμηλότερη από τον στόχο του 90% .

Ανησυχητικά τα στοιχεία για την Ελλάδα

• Κάθε χρόνο καταγράφονται περίπου 1.100 νέα περιστατικά και 443 θάνατοι από HPV-σχετιζόμενους καρκίνους στη χώρα μας. Δηλαδή σχεδόν 3 νέες διαγνώσεις και ένας 1 θάνατος την ημέρα .

-Ο HPV ευθύνεται αιτιολογικά για μεγάλο ποσοστό 11 διαφορετικών τύπων καρκίνου στην πρωκτογεννητική περιοχή (τραχήλου μήτρας, αιδοίου, κόλπου, πρωκτού, πέους) και στην περιοχή κεφαλής τραχήλου (ρινοφάρυγγα στοματικής κοιλότητας, στοματοφάρυγγα, φάρυγγα, υποφάρυγγα, λάρυγγα) , επηρεάζοντας και τα δύο φύλα.

• 443 θάνατοι ετησίως αποδίδονται στον HPV, εκ των οποίων 372 σε γυναίκες και 71 σε άνδρες .

-Ο καρκίνος τραχήλου της μήτρας ευθύνεται για το 60,5% των θανάτων (268 ετησίως) .

• Αξιοσημείωτο επιδημιολογικό βάρος παρουσιάζουν επίσης οι καρκίνοι του κόλπου και του πρωκτού (13,2% και 9,6% του συνόλου των θανάτων από HPV αντιστοίχως), καθώς και του στοματοφάρυγγα, με αυξημένη συχνότητα ο τελευταίος στους άνδρες, καθώς σχεδόν 4 στους 5 καρκίνους στοματοφάρυγγα στην Ελλάδα καταγράφονται σε άνδρες .

-Το μη σχετιζόμενο με τον καρκίνο τραχήλου της μήτρας επιδημιολογικό και οικονομικό βάρος συχνά υποβαθμίζεται στον δημόσιο διάλογο .

-Ο ιός HPV είναι επίσης ο αιτιολογικός παράγοντας του συχνότερου σεξουαλικώς μεταδιδόμενου νοσήματος, των γεννητικών κονδυλωμάτων, που, αν και καλοήθης πάθηση, είναι δύσκολα θεραπεύσιμη με συχνές υποτροπές, που επηρεάζει σοβαρά την ποιότητα ζωής μεμονωμένων ατόμων αλλά και σεξουαλικών συντρόφων, ενώ σχετίζεται και με υψηλή οικονομική επιβάρυνση.

Κοινωνικές και Οικονομικές Επιπτώσεις HPV

-Κάθε χρόνο χάνονται 6.388 έτη ζωής και 1.813 παραγωγικά έτη ζωής, δηλαδή 14,4 έτη ζωής ανά θάνατο .

-Η οικονομική απώλεια από πρόωρη θνησιμότητα εκτιμάται σε 24,6 εκατ. € ετησίως, χωρίς να υπολογίζεται το κόστος νοσηρότητας και θεραπείας .

Όλο το ανωτέρω φορτίο μπορεί να προληφθεί μέσω του καθολικού HPV εμβολιασμού των ομάδων-στόχων έναντι του ιού HPV.

HPV Εμβολιαστική Κάλυψη – Πού βρισκόμαστε στην Ελλάδα

Με βάση ανάλυση δεδομένων της ΗΔΙΚΑ αναφορικά με τα συνταγογραφούμενα εμβόλια έναντι του HPV για την περίοδο 2017-2021, η μέση εμβολιαστική κάλυψη στα κορίτσια εκτιμάται στο 55,4% για τις ηλικίες 11-18, και στο 43,8% για τις ηλικίες 11-14 .

-Η Ελλάδα δεν αναμένεται να πετύχει τον στόχο του 90% εμβολιαστικής κάλυψης μέχρι το 2030, όπως προτείνει ο ΠΟΥ .

-Με τον τρέχοντα ρυθμό, ο στόχος θα επιτευχθεί έως το 2036, αφήνοντας 60.000 κορίτσια ανεμβολίαστα .

Χρονικός Ορίζοντας Εξάλειψης του ΚΤΜ στην Ελλάδα:

Σύμφωνα με τη μελέτη RACE, η Ελλάδα παρουσιάζει μέτρια-χαμηλή ετοιμότητα (46%) για επίτευξη του στόχου εξάλειψης του ΚΤΜ που την απομακρύνει από τον στόχο επίτευξης εμβολιαστικής κάλυψης 90% στα κορίτσια 15 ετών ως το 2030 που έχει θέσει ο ΠΟΥ. Σύμφωνα με μοντέλο η εξάλειψη στην Ελλάδα μπορεί να επιτευχθεί έως το 2047, εάν η εμβολιαστική κάλυψη φτάσει το 90% εντός πενταετίας, και η συμμετοχή στον προσυμπτωματικό έλεγχο (τεστ ΠΑΠ/HPV DNA) φτάσει το 75% έως το 2028.