Τσίπρας για Βαρουφάκη: “Ήθελε να τυπώσουμε κουπόνια αντί για χρήματα, δεν ήξερα αν πρέπει να κλάψω ή να γελάσω”

Τα «σαράντα κύματα» από τα οποία πέρασαν οι σχέσεις του με τον Γιάνη Βαρουφάκη περιγράφει στο βιβλίο του «Ιθάκη» ο Αλέξης Τσίπρας.

Ο πρώην πρωθυπουργός παραδέχεται πως για τη θέση του υπουργού Οικονομικών προόριζε τον Γιάννη Δραγασάκη, ωστόσο ο μετέπειτα αντιπρόεδρος της κυβέρνησης του, σημείωσε ότι θα δυσκολεύονταν με τα συνεχή ταξίδια.

«Τον Βαρουφάκη δεν τον γνώριζα πολλά χρόνια, είχα όμως διακρίνει την επικοινωνιακή του δεινότητα. Εκτός από τις μέρες που περάσαμε μαζί και με τον Γκαλμπρέιθ, στο Όστιν του Τέξας, είχαμε δειπνήσει και μερικές φορές το προηγούμενο καλοκαίρι στην Αίγινα, όπου συνήθως οι συζητήσεις κατέληγαν σε καβγάδες του με τον εξίσου επίμονο Φλαμπουράρη.

Μου ήταν από την αρχή φανερό ότι επρόκειτο για μια ιδιαίτερη περίπτωση. Στην πραγματικότητα ήταν περισσότερο σελέμπριτι και λιγότερο οικονομολόγος. Ο λόγος του όμως ήταν εξαιρετικά ελκυστικός, ευρηματικός και απόλυτος, πράγμα που τον έκανε δημοφιλή στα ΜΜΕ. Είχε ήδη αποκτήσει μεγάλη αναγνώριση στην ελληνική κοινή γνώμη, αλλά και σε διεθνές επίπεδο, χάρη στον ιδιαίτερο τρόπο που είχε να μιλάει για την κρίση. Είχε πετύχει να προσελκύει την προσοχή του κοινού, των δημοσιογράφων αλλά και των πολιτικών.

Μετά τη γνωριμία μας ανταλλάσσουμε συχνά απόψεις και συζητούσαμε διάφορα θέματα γύρω από την οικονομία. Λίγο πριν κερδίσουμε τις εκλογές, είχα πάρει την απόφαση πως αυτός θα ήταν ο Υπουργός Οικονομικών. Πίστευα ότι το βασικό διαπραγματευτικό μας χαρτί θα ήταν η επιθετική αποφασιστικότητα, γιατί θεωρούσα πως έτσι θα φέρναμε σε δύσκολη θέση τους εταίρους μας. Σε καμιά περίπτωση δεν ήθελα να μας θεωρούν δεδομένους. Αυτός ήταν ο λόγος που αποφάσισα να γίνει υπουργός Οικονομικών ο Βαρουφάκης. Ήθελα να στείλει το σήμα της σκληρής διαπραγμάτευσης» γράφει ο Αλέξης Τσίπρας και συνεχίζει:

«[σσ: Ο Βαρουφάκης, το 2014] Μου είπε «Αλέξη, εγώ θέλω να μπω στον ΣΥΡΙΖΑ. Δε θέλω να είμαι συνεργαζόμενος. Θέλω να είμαι υποψήφιος βουλευτής με σταυρό. Θέλω να εκλεγώ βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ. Θα γίνω μέλος του ΣΥΡΙΖΑ». Είχε στο μυαλό του ένα άλλο σχέδιο. Διεκδικούσε να είναι οργανικό κομμάτι της προσπάθειάς μας. Με αιφνιδίασε. Εντούτοις, στο πλαίσιο της διεύρυνσης που επιχειρούσαμε σκέφτηκα πως δεν ήταν κακή ιδέα. Τότε εξάλλου εντάχθηκαν στα ψηφοδέλτια του ΣΥΡΙΖΑ και μια σειρά πανεπιστημιακοί.

Σε κάθε περίπτωση, πάντως, ο Βαρουφάκης, όταν τον επέλεξα για Υπουργό, δεν ήταν υποστηρικτής της εξόδου από το ευρώ. Κι εγώ ήθελα μια έντιμη συμφωνία εντός του ευρώ. Αυτό άλλωστε το είχαμε κατ’ επανάληψη τονίσει. Αλλά, από την άλλη, δεν κρύβαμε ότι επιδιώκαμε ριζικές αλλαγές στην Ευρώπη. Θέλαμε να σταματήσει η επιβολή του οικονομικού παραλογισμού του νεοφιλελευθερισμού, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά απ’ άκρη σ’ άκρη στην ήπειρο. Να σταματήσουν οι πολιτικές της λιτότητας. Μπορεί αρκετοί να μας κατηγόρησαν για ονειροπόλους ουτοπιστές, όμως αργότερα, όπως είδαμε, στην περίοδο της πανδημίας, οι πολιτικές της λιτότητας κατέπεσαν».

Σύμφωνα με τον πρώην πρωθυπουργό, η πρώτη ένταση ήρθε στις 16 Φεβρουαρίου 2015, στο Eurogroup:

«Γιάνη, τι είναι αυτά που μου λες; Τι “άσ’ το πάνω μου”; Έχουμε εκλεγεί με μια λαϊκή εντολή που λέει ότι βγαίνουμε από τα Μνημόνια κι εσύ μου λες να δεχθώ επειδή “το ’χεις” και “το παίρνεις πάνω σου”, να υπογράψουμε ένα κοινό ανακοινωθέν, που θα μιλάει για παράταση του δεύτερου προγράμματος υπό τον όρο ότι θα ολοκληρώσουμε προαπαιτούμενα του Μνημονίου; Είναι καταστροφή αυτό που μας προτείνουν, θα πέσουμε την επόμενη μέρα. Βλέπεις τον κόσμο στους δρόμους; Είδατε ειδήσεις σήμερα; Έγινε χαμός στο Σύνταγμα. Χιλιάδες διαδηλώνουν υπέρ των θέσεών μας, υπέρ της ελληνικής Κυβέρνησης και εσύ θα πας να υπογράψεις;»

-«Μα δεν θα υπογράψω Μνημόνιο. Θα το δεις ότι θα μας βγει. Πίστεψέ με».

-«Ξέχασέ το. Ούτε πάνω από το πτώμα μου», του ξέκοψα και του ζήτησα να ενημερώσει και τους άλλους.

Κι έτσι τελείωσε χωρίς λευκό καπνό το πρώτο Eurogroup και ανανεώθηκε το ραντεβού των Υπουργών των Οικονομικών της Ευρωζώνης για τις 16 Φεβρουαρίου».

Έντονη ήταν η ενόχληση του Αλέξη Τσίπρα και για την πολυσυζητημένη φωτογράφιση στο Paris Match: «Στην Αθήνα, λοιπόν, είχε ξεσπάσει σάλος στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και στα ΜΜΕ, με αφορμή το αφιέρωμα του περιοδικού Paris Match στον Βαρουφάκη. Το δημοσίευμα περιελάμβανε φωτογραφίες του ίδιου και της συζύγου του, Δανάης Στράτου, στο σπίτι τους στην Αθήνα, σε έναν ακριβό χώρο που παρέπεμπε περισσότερο σε lifestyle παρά σε Υπουργό Οικονομικών μιας αριστερής Κυβέρνησης, σε μια χώρα σε περίοδο εθνικής δοκιμασίας.

Η φωτογραφία που προκάλεσε τις πιο έντονες αντιδράσεις ήταν εκείνη στον μπαλκόνι, με τον Γιάνη και τη Δανάη μπροστά σε στρωμένο τραπέζι με δύο ποτήρια κρασί και φόντο την Ακρόπολη (…)

Ενώ δίνουμε λοιπόν έναν υπαρξιακό αγώνα, την ίδια ώρα, ο Υπουργός Οικονομικών έκανε φωτογραφίσεις προώθησης των βιβλίων του στο εξωτερικό και είχε εμπλακεί σε ένα επικοινωνιακό παιχνίδι προσωπικής προβολής, το οποίο φλερτάρει επικίνδυνα με τη ματαιοδοξία.

Ήταν φανερό ότι πως λειτουργούσε με βάση μια αμιγώς προσωπική ατζέντα. Κι ενώ είχε έρθει στον ΣΥΡΙΖΑ για να συμβάλει με τη γνώση και καλλιέργεια και τις γνώσεις του στην υπόθεση της χώρας, η εμμονή του με τη δημοσιότητα, με την δημόσια εικόνα του ως «σταρ» της διαπραγμάτευσης, τον είχε σταδιακά μετατρέψει σε θύμα αυτής της ματαιοδοξίας και τον είχε καταστήσει όχι απλώς αναποτελεσματικό, αλλά και τροχοπέδη των δικών μας προσπαθειών».

Οι σχέσεις τους επιδεινώθηκαν όταν ο Βαρουφάκης πήγε στην Ουάσιγκτον για συζητήσεις με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο:

«Η συνάντηση βέβαια με τη Λαγκάρντ δεν απέδωσε τα αναμενόμενα. Όχι μόνο δεν μαλάκωσε, αλλά έγινε πιο άκαμπτη. Παρ’ όλα αυτά, ο Βαρουφάκης, που χαρακτηρίζονται από ένα παράξενο μείγμα ευφορίας και αφελείας, με πήρε τηλέφωνο από την Αμερική γεμάτος ενθουσιασμό, αμέσως μετά τη συζήτηση μαζί της, για να μου πει ότι είχαν τελειώσει τα βάσανά μας:

-“Πρόεδρε, μην ανησυχείς καθόλου, η συνάντηση με την Κριστίν πήγε τέλεια”.

-“Τι έγινε;” του λέω.

-“Έχουμε λύση, θα σου πω από κοντά. Παίρνω το πρώτο αεροπλάνο και θα έρθω απευθείας στο Μαξίμου”.

Μια-δυο μέρες αργότερα, μπήκα στο Μαξίμου και τον αντίκρισα σε ένα καναπέ να κάθεται χαλαρός, ακουμπώντας στο τραπέζι της αίθουσας των συσκέψεων.

-“Λύσαμε τα θέματα μας. Νιώθω απόλυτος αισιόδοξος. Συνάντησα την Κριστίν, η οποία συμφωνεί σε όλα μαζί μου.”

-“Σε τι είναι σύμφωνη; Τι είπατε;” Είχα θετική διάθεση να μάθω αυτά που του είπε.

-“Συμφωνεί σε όλα μαζί μου. Δεν θα κάνουμε πρόγραμμα με την Τρόικα, θα καταθέσει η ελληνική Κυβέρνηση τις δικές της προτάσεις. Θα συμφωνήσει με το ΔΝΤ και αυτές τις προτάσεις θα υλοποιήσουμε. Δεν υπάρχει κανένα ζήτημα”.

-“Και τα λεφτά ποιος θα μας τα δώσει, αφού δεν θα έχουμε πρόγραμμα;” Δεν μου απάντησε.

“Τα λεφτά, Γιάνη, για τις υποχρεώσεις της χώρας”, του επαναλαμβάνω, “ποιος θα μας τα δώσει; Η Κριστίν ή οι Ευρωπαίοι;”.

-“Οι Ευρωπαίοι.”

-“Α, ωραία, έτσι συμφωνώ κι εγώ. Άμα είναι να τα δώσει άλλος τα λεφτά, συμφωνώ κι εγώ μαζί σου, τζάμπα είναι”.

Εκεί κατάλαβα ότι η κατάσταση ήταν Game Over. Ο Βαρουφάκης πανηγύριζε γιατί συμφώνησε με το ΔΝΤ πως θα βρούμε έναν τρόπο να κάνουμε αναπτυξιακά μέτρα και όχι λιτότητα, αλλά ξέχασε να ξεκαθαρίσει το πιο σημαντικό: Ποιος θα έβαζε τα λεφτά.

Του είπα, λοιπόν: “Δεν θέλω να σε απογοητεύσω, αλλά τα λεφτά τα βάζει ο Σόιμπλε. Και όποιος βάζει τα λεφτά θέτει και τους όρους του”».

Μεγάλο ενδιαφέρον έχει το σημείο στο βιβλίο, όπου ο κ. Τσίπρας περιγράφει το «σχέδιο Βαρουφάκη» που περιελάμβανε κουπόνια αντί χρημάτων για τους συνταξιούχους και τους μισθωτούς:

«Τότε άρχισε να μου αναλύει το πλάνο του. Θα τυπώναμε, έλεγε κάποια κουπόνια και αντί να δώσουμε χρήματα στους συνταξιούχους και στους μισθωτούς, θα δίναμε κουπόνια και με αυτά θα μπορούσαν να αγοράσουν αγαθά και υπηρεσίες. Όταν το άκουσα δεν ήξερα αν πρέπει να κλάψω ή να γελάσω. Αντέδρασα: «Καλά είσαι με τα καλά σου; Που θα δίνουμε κουπόνια αντί για συντάξεις; Δεν θα σταθούμε ούτε μια μέρα. Ποιός συνταξιούχος θα δεχθεί να πάρει κουπόνια αντί για συντάξεις;». Μετά άρχισε να μου λέει ότι υπήρχε και η εναλλακτική να μην τυπώσουμε κουπόνια, αλλά να τα κάνουμε όλα ηλεκτρονικά με το κινητό. Να συναλλάσσονται οι συνταξιούχοι με το κινητό το 2015! Με την προχειρότητα αυτή τέλειωσε για μένα η συζήτηση».

Το τέλος στη σχέση τους ήρθε τη νύχτα του δημοψηφίσματος: «Εξαίρεση στο κλίμα της χαράς ήταν εκείνο το βράδυ ο Βαρουφάκης. Κυριολεκτικά δεν μιλιόνταν, προφανώς επειδή διαισθάνοταν αυτό που ερχόταν. Είχε φτάσει με τη σύζυγο του Δανάη στο Μαξίμου, αφού εν τω μεταξύ είχε προλάβει να διαπράξει το τελευταίο του ατόπημα. Είχε σπεύσει να κάνει δηλώσεις από το Υπουργείο του πριν από το δικό μου διάγγελμα (…)

Όταν ήρθε λοιπόν στο Μαξίμου, του είπα “Γιάνη, έκλεισε ένας κύκλος, πετύχαμε μια πολύ σημαντική νίκη και τώρα πρέπει να πάμε να πετύχουμε και μια συμφωνία η οποία θα είναι βιώσιμη. Έπαιξες έναν καθοριστικό ρόλο, αλλά ο ρόλος αυτός έχει τελειώσει. Δεν είσαι το πρόσωπο πάνω στο οποίο μπορεί να στηθεί μία στρατηγική συμφωνίας και πρέπει να κάνω ανασχηματισμό. Και σου προτείνω να πάρεις άλλο Υπουργείο”.

Αυτός έδειξε πολύ χολωμένος. Μου είπε ότι κατά την άποψή του δεν θα μπορούσε να υπάρξει συμφωνία. Από την αρχή, είπε, είχε αυτήν την εκτίμηση και επίσης δεν ήθελε να πάρει άλλο Υπουργείο.