Πρώτες βοήθειες: Πώς αντιμετωπίζονται οι καλοκαιρινοί τραυματισμοί στα μάτια;

Το καλοκαίρι είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με δραστηριότητες στην παραλία, που αυξάνουν τον κίνδυνο τραυματισμού των ματιών. Οι τραυματισμοί αυτοί κυμαίνονται από ήπιους έως πιο σοβαρούς και μπορεί να αντιμετωπισθούν με απλά μέτρα ή να χρειασθούν φροντίδα από έναν ειδικό.

Η είσοδος ξένου σώματος στο μάτι είναι ίσως ο συχνότερος τραυματισμός. Άμμος, σκόνη, σωματίδια που αιωρούνται στο νερό μπορεί εύκολα να μπουν στο μάτι αν φυσήξει αέρας ή στη διάρκεια δραστηριοτήτων όπως το κολύμπι.

Οι τραυματισμοί από πρόσκρουση (π.χ. με αθλητικό εξοπλισμό όπως η μπάλα από τις ρακέτες ή με άλλο αντικείμενο λόγω μιας απότομης κίνησης) επίσης είναι συχνοί.

Και μετά είναι οι ερεθισμοί των ματιών από την επαφή τους με το αλάτι της θάλασσας ή με το αντηλιακό, αλλά και οι βλάβες όπως η φωτοκερατίτιδα (έγκαυμα στον κερατοειδή χιτώνα του ματιού) από την πολύωρη έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία (UV) του ηλίου χωρίς καλής ποιότητας προστατευτικά γυαλιά ηλίου.

«Οι πιθανοί τραυματισμοί των ματιών έχουν ποικίλες μορφές, κάθε μία από τις οποίες έχει το δικό της επίπεδο κινδύνου. Κάποιοι είναι ήπιοι και επουλώνονται γρήγορα, ενώ άλλοι χρειάζονται επείγουσα ιατρική φροντίδα. Οι εκδορές (γρατζουνιές) στον κερατοειδή, π.χ., είναι εξαιρετικά επώδυνες και μπορεί να προκληθούν ακόμα και από την άμμο αν ο πάσχων τρίψει το μάτι του επειδή τον ενοχλεί. Αν εξάλλου δεν αφαιρεθεί σωστά ένας κόκκος που μπαίνει στο μάτι, μπορεί να προκαλέσει λοίμωξη στο μάτι.

Οι δε τραυματισμοί από πρόσκρουση μπορεί να προκαλέσουν από μώλωπα (μελανιά) μέχρι αιμορραγία και κατάγματα στα οστά του οφθαλμικού κόγχου», αναφέρει ο δρ Αναστάσιος-Ι. Κανελλόπουλος, MD, Χειρουργός-Οφθαλμίατρος, ιδρυτής και επιστημονικός διευθυντής του Ινστιτούτου Οφθαλμολογίας LaserVision, Καθηγητής Οφθαλμολογίας του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης.

Τι πρέπει, λοιπόν, να κάνουμε εάν συμβεί κάποιο απρόοπτο με τα μάτια μας στην παραλία; Ο κ. Κανελλόπουλος εξηγεί ποιες είναι οι πρώτες βοήθειες για τους συχνότερους οφθαλμικούς τραυματισμούς.

Αν μπει στο μάτι σας ξένο σώμα (π.χ. άμμος, σκόνη, σκουπιδάκι κ.λπ.): Αποφύγετε να τρίψετε το μάτι σας για να μην γδάρετε τον κερατοειδή χιτώνα στην επιφάνεια του ματιού και επιδεινώσετε την κατάσταση. Να μην προσπαθήσετε επίσης να αφαιρέσετε ό,τι σας ενοχλεί. Αυτό που πρέπει να κάνετε είναι να ανοιγοκλείστε μερικές φορές τα μάτια σας (τα δάκρυα συχνά είναι αρκετά για να απομακρύνουν το ξένο σώμα).

Αν αυτό δεν αποδώσει, ξεπλύνετε απαλά το μάτι σας με άφθονο φυσιολογικό ορό (μπορεί να χρειασθείτε 15-20 λεπτά). Αν δεν έχετε πρόσβαση σε αυτόν, ξεπλύνετέ τα με καθαρό, χλιαρό νερό (πόσιμο από τη βρύση ή εμφιαλωμένο).

Αν και πάλι δεν βρείτε ανακούφιση, επικοινωνήστε με τον οφθαλμίατρό σας.

Αν μπει στο μάτι σας καπνός από τσιγάρο (συμβατικό ή ηλεκτρονικό): Μην αγγίξετε το μάτι σας, μην το τρίψετε και μην προσπαθήσετε να αφαιρέσετε τον φακό επαφής, αν τυχόν φοράτε. Ξεπλύνετε το μάτι σας με άφθονο φυσιολογικό ορό (ή δροσερό, καθαρό νερό βρύσης ή εμφιαλωμένο). Ανοιγοκλείστε επίσης μερικές φορές τα μάτια σας και λογικά θα αισθανθείτε καλύτερα.

Αν ο πόνος και η ενόχληση δεν υποχωρήσουν, ζητήστε αμέσως ιατρική συμβουλή.

Αν εκτεθούν τα μάτια σας στο θαλασσινό νερό ή σε αντηλιακό: Ξεπλύνετε τα μάτια σας με άφθονο φυσιολογικό ορό (ή καθαρό πόσιμο νερό) για 15-20 λεπτά και βλεφαρίστε αρκετές φορές. Αυτό μπορεί να ακούγεται παράδοξο όταν ο ερεθισμός προκαλείται από το αλάτι στο θαλασσινό νερό, γιατί και ο φυσιολογικός ορός περιέχει αλάτι (χλωριούχο νάτριο). Ωστόσο η περιεκτικότητά του είναι χαμηλή (κάτω από 1%)μ ενώ το θαλασσινό νερό έχει σχεδόν τετραπλάσια.

Αν τυχόν φοράτε φακούς επαφής, πρέπει να τους αφαιρέσετε αμέσως μόλις ξεπλύνετε τα μάτια σας.

Αν μισή έως μία ώρα αργότερα εξακολουθείτε να νιώθετε ερεθισμένα τα μάτια σας, συμβουλευθείτε τον οφθαλμίατρό σας.

Αν κτυπήσετε στο μάτι με μία μπάλα (π.χ. την ώρα που παίζετε ρακέτες): Αποφύγετε να τρίψετε το μάτια σας. Να χρησιμοποιήστε ένα ψυχρό επίθεμα (κρύα κομπρέσα) για να μειώσετε το οίδημα (πρήξιμο) και την μελανιά. Μην το πιέσετε όμως πάνω στο μάτι, απλώς ακουμπήστε το πάνω του.

Αν ο τραυματισμός συνοδεύεται από ανοιχτή πληγή (π.χ. εκδορά), μην ξεπλύνετε το μάτι σας με νερό βρύσης. Προτιμότερο είναι να το ξεπλύνετε με φυσιολογικό ορό.

Ακόμα κι αν ο τραυματισμός φαίνεται μικρός, συμβουλευθείτε τον οφθαλμίατρό σας.

Να έχετε το νου σας για τυχόν σοβαρά συμπτώματα, όπως αλλαγές στην όραση, επίμονο πόνο ή οποιαδήποτε αλλαγή στην εμφάνιση του ματιού. Αν παρουσιάσετε κάποιο από αυτά, επικοινωνήστε ξανά, δίχως καθυστέρηση, με τον οφθαλμίατρό σας.

Αν παρουσιάσετε ξαφνικά συμπτώματα εγκαύματος στο μάτι (φωτοκερατίτιδα): Η φωτοκερατίτιδα συνήθως εκδηλώνεται και στα δύο μάτια, που παρουσιάζουν πόνο, κοκκίνισμα (των ματιών και των βλεφάρων), μειωμένη όραση, έντονο δάκρυσμα, αίσθημα ότι έχει μπει άμμος στα μάτια, πρήξιμο των βλεφάρων ή/και μεγάλη ευαισθησία στο φως. Αν εκδηλώσετε τέτοιου είδους συμπτώματα, μην τρίψετε τα μάτια σας. Φύγετε αμέσως από τον ήλιο και πηγαίνετε σε εσωτερικό, σκοτεινό χώρο, χωρίς καμία περαιτέρω έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία του ηλίου.

Αναπαυθείτε με κλειστά μάτια, τοποθετώντας ένα ψυχρό επίθεμα πάνω από τα κλειστά βλέφαρά σας. Συνήθως χρειάζονται 24 έως 72 ώρες για να υποχωρήσουν τα συμπτώματα, εφόσον δεν υπάρξει άλλη έκθεση στην UV. Μπορεί να χρειαστείτε τεχνητά δάκρυα και κάποιο παυσίπονο χάπι.

Ακόμα κι αν τα συμπτώματά σας είναι ήπια, συμβουλευθείτε τον οφθαλμίατρό σας. Μπορεί να χρειασθείτε τοπική αντιβιοτική αγωγή (π.χ. με σταγόνες).

Αν συνήθως φοράτε φακούς επαφής, να τους αποφύγετε έως ότου υποχωρήσουν εντελώς τα συμπτώματά σας.

«Οι τραυματισμοί των ματιών στην παραλία είναι συχνοί, αλλά η πρόληψή τους εύκολη. Να φοράτε πάντοτε καλής ποιότητας γυαλιά ηλίου στην ξηρά και προστατευτικά αθλητικά γυαλιά μέσα στο νερό, ειδικά αν κάνετε μακροβούτια. Να είστε επίσης εξαιρετικά προσεκτικοί τώρα τον Αύγουστο που αρχίζουν τα μελτέμια, διότι εύκολα μπορεί να εξωθήσουν άμμο, σκόνη ή και τον καπνό των τσιγάρων στα μάτια σας. Φροντίστε, τέλος, να είστε καλά ενυδατωμένοι, ώστε να παράγουν τα μάτια σας άφθονα δάκρυα, τα οποία δημιουργούν μια προστατευτική στοιβάδα πάνω τους», καταλήγει ο κ. Κανελλόπουλος.