Ο “λογαριασμός” της συνάντησης Τραμπ – Ερντογάν: Ποιες συμφωνίες έκλεισαν – Αναζητείται φόρμουλα για τα F-35

Δυόμισι ώρες διήρκησε την Πέμπτη το «παζάρι» του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στον Λευκό Οίκο για τα F-35 και την εξασφάλιση ανταλλαγμάτων από τις ΗΠΑ.

Όπως προκύπτει από τα δεδομένα της συνάντησης, οι σχέσεις ΗΠΑ και Τουρκίας μπήκαν σε νέα βάση καθώς ο ίδιος ο Ντόναλντ Τραμπ τη χαρακτήρισε «σπουδαία».

Από την πλευρά της, η τουρκική κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι υπεγράφησαν δύο συμφωνίες ανάμεσα στην Τουρκία και τις ΗΠΑ.

Ειδικότερα, ο Τούρκος πρόεδρος και ο Αμερικανός ομόλογός υπέγραψαν συμφωνίες για επέκταση της ενεργειακής τους συνεργασίας (LNG και πυρηνικά) και οριστικοποίησαν το deal για την αγορά 200 ακόμα Boeing.

Κατά τη συνάντηση των δύο ηγετών, ο Τραμπ επιφύλαξε πολλά εγκώμια στον Ερντογάν, αντιμετωπίζοντάς τον ως ισχυρό περιφερειακό παράγοντα.

Βέβαια, αν και η συνάντηση έγινε σε θερμό κλίμα, δεν προέκυψαν σταθερές δεσμεύσεις για το ζήτημα της άρσης των αμερικανικών κυρώσεων προς την Τουρκία ή για την πώληση προηγμένων μαχητικών αεροσκαφών F-35.

«Μπορούμε εύκολα να κάνουμε συμφωνία για τα F-35, αλλά ο Ερντογάν θα πρέπει να κάνει κάτι για μας πρώτα», είπε ο Τραμπ αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο χωρίς ωστόσο να ξεκαθαρίζει τι θέλουν οι ΗΠΑ από την Τουρκία για να κλείσει η συμφωνία για τα F-35.

Επίσης, ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, κάλεσε την Τουρκία να σταματήσει τις αγορές πετρελαίου από τη Ρωσία, στο πλαίσιο μιας ευρύτερης προσπάθειας να κοπεί η χρηματοδότηση ενέργειας προς τη Μόσχα, καθώς ο πόλεμος στην Ουκρανία συνεχίζεται.

«Το καλύτερο που θα μπορούσε να κάνει είναι να μην αγοράζει πετρέλαιο και φυσικό αέριο από τη Ρωσία», είπε ο Τραμπ. «Αν το έκανε αυτό, θα ήταν το καλύτερο».

Ο Τραμπ πρόσθεσε ότι πιστεύει ότι ο Ερντογάν χαίρει σεβασμού τόσο από τον Ουκρανό πρόεδρο Βολοντόμιρ Ζελένσκι όσο και από τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν, πράγμα που σημαίνει ότι θα μπορούσε «να έχει μεγάλη επιρροή» στον πόλεμο «αν το θέλει».

Θα συζητήσουμε για τα F-35 και τους Patriot και για όσα ζητά εδώ και καιρό η Τουρκία, είπε από την αρχή κιόλας ο Τραμπ που υποσχέθηκε και ταχεία άρση των κυρώσεων σε βάρος της Άγκυρας αν όλα πάνε καλά.

Το σύντομο σχόλιο του Ερντογάν, που μίλησε ελάχιστα σε σχέση με τον Τραμπ, επισήμανε ότι «είμαστε έτοιμοι να πάμε τις τουρκοαμερικανικές σχέσεις σε άλλο επίπεδο», κάνοντας αναφορά στα F-35, τα F-16 αλλά και το ζήτημα της Halk Bank που «καίει» την Άγκυρα.

«Δεν ξέρω που βρίσκεται ο Ερντογάν και η Τουρκία αναφορικά με το ζήτημα της Γάζας και πιθανότατα δεν θα χρειαστώ την μεσολάβηση Ερντογάν για την επιστροφή των ομήρων στο Ισραήλ», ανέφερε σε άλλο σημείο ο Αμερικανός πρόεδρος και επανάλαβε ότι επιθυμεί να τερματιστεί άμεσα ο πόλεμος και επιστρέψουν άμεσα πίσω όλοι οι Ισραηλινοί όμηροι.

Σε ένα άλλο ζήτημα με ελληνικό ενδιαφέρον, ο Τραμπ αναφέρθηκε στη συνάντησή του με τον Πατριάρχη Βαρθολομαίου στον Λευκό Οίκο.

«Η Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία ήταν εδώ και θα ήθελαν πραγματικά να έχουν κάποια βοήθεια, χρειάζονται βοήθεια και είπα ότι θα το αναφέρω», ήταν το σχόλιο του Αμερικανού προέδρου.

Οι συμφωνίες που υπεγράφησαν

Οι συμφωνίες που υπέγραψαν ΗΠΑ και Τουρκία, όπως έχουν γίνει μέχρι στιγμή γνωστές από τουρκικές πηγές:

• Η Τουρκία υπέγραψε με τις ΗΠΑ 20ετή συμφωνία ύψους 43 δισεκατομμυρίων δολαρίων για την ετήσια εισαγωγή 4 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων υγροποιημένου φυσικού αερίου από τις ΗΠΑ έως το 2045.
• Η Τουρκία υπέγραψε συμφωνία με την Boeing αξίας δισεκατομμυρίων δολαρίων για την αγορά περισσότερων από 200 επιβατικών αεροσκαφών.
• Υπογράφηκε Μνημόνιο Στρατηγικής Συνεργασίας στον τομέα της Πολιτικής Πυρηνικής Ενέργειας.

Σχετικά με το «Μνημόνιο Στρατηγικής Συνεργασίας στον Τομέα της Πολιτικής Πυρηνικής Ενέργειας», τη συμφωνία υπέγραψε εκ μέρους της Τουρκίας ο υπουργός Ενέργειας και Φυσικών Πόρων Αλπαρσλάν Μπαϊρακτάρ, και εκ μέρους των ΗΠΑ ο υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο.

Τα έργα που θα υλοποιηθούν στο πλαίσιο της συμφωνίας αναμένεται να ενισχύσουν τη στρατηγική συνεργασία μεταξύ των δύο χωρών σε πολλούς τομείς, από τις ενεργειακές τεχνολογίες έως τις επενδύσεις σε υποδομές.

«Συμμετείχαμε στη συνάντηση που πραγματοποιήθηκε στον Λευκό Οίκο μεταξύ του προέδρου της Τουρκίας κ. Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και του προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών κ. Ντόναλντ Τραμπ. Ξεκινήσαμε μια νέα διαδικασία που θα εμβαθύνει ακόμη περισσότερο τη μακροχρόνια και πολυδιάστατη συνεργασία μεταξύ της Τουρκίας και των Ηνωμένων Πολιτειών στον τομέα της πυρηνικής ενέργειας. Μετά τη συνάντηση, υπογράψαμε το Μνημόνιο Στρατηγικής Συνεργασίας στον τομέα της Πολιτικής Πυρηνικής Ενέργειας, παρουσία των ηγετών και του υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ κ. Μάρκο Ρούμπιο. Εύχομαι οι εργασίες που θα πραγματοποιηθούν στο πλαίσιο της συμφωνίας να αποφέρουν αμοιβαία οφέλη και για τις δύο χώρες στο προσεχές μέλλον», δήλωσε ο Τούρκος υπουργός Αλπαρσλάν Μπαϊρακτάρ.

«Θα υπάρξει πρόοδος»

Στο μεταξύ, ο πρέσβης των Ηνωμένων Πολιτειών στην Τουρκία, Τομ Μπάρακ είχε χαρακτηρίσει τη συνάντηση των δύο ηγετών εξαιρετική, λέγοντας ότι στο τραπέζι των συζητήσεων τέθηκαν μεταξύ άλλων τα ζητήματα των S-400, των F-35, των F-16, σημειώνοντας ότι υπήρξε πρόοδος.

«Πιστεύω ότι πολλοί θα εκπλαγούν σχετικά με το πόσο συνεργάσιμες ήταν οι πλευρές μεταξύ τους», πρόσθεσε χαρακτηριστικά.

Απαντώντας σε ερώτηση για τον χρόνο υλοποίησης των συμφωνηθέντων, εξήγησε την καθυστέρηση, λέγοντας «εδώ είναι Ουάσινγκτον, και η λέξη γρήγορα δεν υπάρχει. Παρόλο που πιστεύω ότι θα υπάρξει κάποια πρόοδος, οι νόμοι που έχουν θεσπιστεί από το Κογκρέσο, τόσο ο CAATSA όσο και η τροπολογία στον αμυντικό προϋπολογισμό (NDAA), απαιτούν τη συνεργασία τόσο του Κογκρέσου όσο και του προέδρου. Οι πλευρές βρίσκονται σε τροχιά για να το πετύχουν, και εμείς πιέζουμε για να ολοκληρωθεί αυτό».

Σε ερώτηση για το ενδεχόμενο παραχώρησης των F-35, απάντησε πως «είναι μια διαδικασία και ο Λευκός Οίκος θα σας πει περισσότερα», ενώ σε ερώτηση της Καθημερινής για τα F-16, ανέφερε ότι «ισχύει το ίδιο, οι Τούρκοι είναι καλοί στο παζάρι, τα πάντα έχουν να κάνουν με τα χρήματα».

Σχετικά με τα προβλήματα που δημιουργεί η Τουρκία στην Ελλάδα και την Κύπρο, ο Αμερικανός πρέσβης σημείωσε ότι «έρχεται μια πολύ καλή πρέσβης στην Αθήνα. Εως τώρα δεν είχαμε με ποιον να τα συζητήσουμε. Εχουμε κοινή κατανόηση να βάλουμε τέλος σε όλα αυτά».

Σε διευκρινιστική ερώτηση εάν ζητείται από την Άγκυρα να σταματήσει τις ενέργειες αυτές, απάντησε «ζητάμε από όλους να τα σταματήσουν όλα αυτά».

Η πρώτη αποτίμηση της συνάντησης των δύο προέδρων

Σε μια πρώτη αποτίμηση της συνάντησης μεταξύ των δύο ηγετών προέβη, μιλώντας στο ΕΡΤnews, ο Θανάσης Πλατιάς, καθηγητής Διεθνών Σχέσεων Πανεπιστημίου Πειραιά, αναφέρθηκε στα κοινά και αντίθετα συμφέροντα ανάμεσα στις δύο πλευρές.

Η Τουρκία διατηρεί σημαντικό ρόλο στην κεντρική Ασία καλύπτοντας ένα χώρο που διεκδικεί η Ρωσία και η Κίνα και αποτελεί ένα «αντίβαρο» στο Ιράν, τόνισε ο κ. Πλατιάς και πρόσθεσε ότι τα συμφέροντα ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Τουρκία συμπίπτουν. Στο θέμα της Γάζας, από την άλλη πλευρά, τα συμφέροντα αποκλίνουν.

Σχετικά με τη Συρία, οι Ηνωμένες Πολιτείες προσπαθούν να φέρουν κοντά το Ισραήλ και την Τουρκία, ώστε δύο σύμμαχοί τους στην περιοχή να μην κλιμακώσουν την αντιπαράθεση. Συνεπώς, τα ζητήματα είναι αρκετά πολύπλοκα.

Η Τουρκία αγοράζει πάνω από 100 δισ. ενέργεια από τη Ρωσία, είπε ακόμα ο καθηγητής Διεθνών Σχέσεων, σημειώνοντας πως ο Ντόναλντ Τραμπ έχει επιβάλει δευτερογενείς κυρώσεις στην Ινδία, αποπροσανατολίζοντας όλη τη στρατηγική των Ηνωμένων Πολιτειών απέναντι στην Κίνα λόγω του γεγονότος ότι αγοράζει πετρέλαιο από τη Ρωσία.