Η Ευρώπη αντιμέτωπη με κίνδυνο βαθιάς λειψυδρίας – Τι δείχνουν τα δορυφορικά δεδομένα δύο δεκαετιών, πώς επηρεάζεται η Ελλάδα

Η Ευρώπη εισέρχεται σε περίοδο έντονης και παρατεταμένης λειψυδρίας, σύμφωνα με νέα ανάλυση δορυφορικών δεδομένων που διεξήγαγαν επιστήμονες του University College London (UCL), σε συνεργασία με το Watershed Investigations και τη βρετανική εφημερίδα The Guardian.

Η μελέτη καταγράφει μικροσκοπικές μεταβολές στο βαρυτικό πεδίο της Γης, οι οποίες αντικατοπτρίζουν την απώλεια ή αύξηση των υδάτινων αποθεμάτων σε υπόγεια στρώματα, λίμνες, ποτάμια και εδάφη, αποκαλύπτοντας μια ανησυχητική εικόνα: η Νότια και η Κεντρική Ευρώπη ξηραίνονται με ταχύτατο ρυθμό, ενώ ο Βορράς φαίνεται να γίνεται σταδιακά πιο υγρός.

Ραγδαία αύξηση της ξηρασίας από την Ισπανία έως την Πολωνία

Ο καθηγητής Μοχαμάντ Σαμσουντούχα του UCL επισημαίνει ότι τα ευρήματα ευθυγραμμίζονται πλήρως με τις τάσεις της κλιματικής κρίσης. «Δεν μιλάμε πλέον για συγκράτηση της θέρμανσης στον 1,5°C. Οδεύουμε προς τους 2°C και βλέπουμε ήδη τις συνέπειες», προειδοποιεί.

Καμπανάκι κινδύνου για τα υπόγεια νερά

Ακόμη και τα υπόγεια υδάτινα αποθέματα, τα πιο ανθεκτικά στους κλιματικούς κραδασμούς, παρουσιάζουν καθοδική πορεία.

Στο Ηνωμένο Βασίλειο, το δυτικό τμήμα γίνεται πιο υγρό, ενώ το ανατολικό –συμπεριλαμβανομένης της νοτιοανατολικής Αγγλίας, όπου το 70% του πόσιμου νερού προέρχεται από υπόγειους υδροφορείς– εμφανίζει έντονα σημάδια εξάντλησης.

Αυξήθηκε η κατανάλωση

Παρά τη συνολική μείωση της άντλησης νερού στην ΕΕ την περίοδο 2000–2022, οι αντλήσεις υπόγειων υδάτων αυξήθηκαν κατά 6%, κυρίως λόγω ύδρευσης και γεωργίας. Σε πολλά κράτη-μέλη, τα υπόγεια αποθέματα καλύπτουν πάνω από το 60% της δημόσιας παροχής.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προωθεί πλέον στρατηγική «υδατικής ανθεκτικότητας», με στόχο τη βελτίωση της αποδοτικότητας κατά 10% έως το 2030 και την αντιμετώπιση των μεγάλων απωλειών δικτύων, που σε ορισμένες χώρες φθάνουν το 57%.

Προειδοποιήσεις από τους ειδικούς

Η καθηγήτρια Χάνα Κλοουκ του Πανεπιστημίου Ρέντινγκ τονίζει ότι χωρίς επαρκείς χειμερινές βροχοπτώσεις, η Ευρώπη ενδέχεται να βρεθεί σύντομα αντιμέτωπη με αυστηρούς περιορισμούς νερού.

Στην Αγγλία, η Υπηρεσία Περιβάλλοντος εκτιμά ότι η περίοδος ξηρασίας μπορεί να παραταθεί έως το 2026.

Παρά τις κυβερνητικές εξαγγελίες για νέους ταμιευτήρες, οι ειδικοί ζητούν άμεσα μέτρα, όπως ανακύκλωση νερού, περιορισμό κατανάλωσης και εφαρμογή φυσικών λύσεων.

Ανησυχία στην Αττική

Η Ελλάδα έχει ήδη κηρύξει κατάσταση έκτακτης ανάγκης λόγω λειψυδρίας σε Λέρο, Πάτμο και Αττική.
Σύμφωνα με την ΕΥΔΑΠ, η βασική αιτία είναι η δραματική μείωση των αποθεμάτων στους ταμιευτήρες που υδροδοτούν το λεκανοπέδιο.

Ταμιευτήρας Ευήνου: Ιστορικά χαμηλά

Η στάθμη του νερού στον Εύηνο βρίσκεται χαμηλότερα και από το 2008, ενώ η ξηρασία στην περιοχή έχει μεγάλη διάρκεια.

Η πτώση των αποθεμάτων οφείλεται σε συνδυασμό παραγόντων:

• -25% στις βροχοπτώσεις
• +15% στην εξάτμιση
• +6% στην κατανάλωση
• Μείωση αποθεμάτων κατά 250 εκατ. κυβ. μέτρα ανά έτος μετά το 2022

Η Ελλάδα, μετά την Κύπρο, αντιμετωπίζει το υψηλότερο υδατικό στρες στη Νότια Ευρώπη, φτάνοντας στο 70% του διαθέσιμου νερού.

Τι σημαίνει η κήρυξη “έκτακτης ανάγκης λειψυδρίας”

Η απόφαση βασίζεται σε υδρολογικά δεδομένα και επιτρέπει την επιτάχυνση κρίσιμων έργων υποδομής, μέσω του αρ. 55 του νόμου 5215/25 και της Μονάδας Συμβάσεων Στρατηγικής Σημασίας του Υπερταμείου.

Η κατάσταση δεν επιβάλλει περιορισμούς στους πολίτες, αλλά βάζει σε απόλυτη προτεραιότητα τα έργα για τη διασφάλιση επάρκειας νερού σε μεσοπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο ορίζοντα.